69 TBB Dergisi 2022 (159) Tijen DÜNDAR SEZER rın liste sonuna atılarak seçilememeleri gerçekleşebilir.90 Bu bağlamda, çift kota söz konusu olduğunda, yasal düzenleme ya da parti içi kural, kadınların siyasi parti listesinde hem belli bir oranda bulunmasını hem de yerini belirlemektedir. (Örneğin, Arjantin, Meksika, Bolivya, Kosta Rika, Namibya, Belçika).91 Bunun yanı sıra bazı ülkelerde kotalar yaptırım veya teşvik ile desteklenmekte; bazılarında yaptırım ve teşvik unsuru bulunmamaktadır. Kotaların uygulanması sürecinde adaylık sürecindeki kotalar ve sonuçlara dayalı kotalar ayrımı da yapılabilir:92 Adaylık sürecindeki kotalarda, listelerde ya da seçim çevrelerinde kadınlar belli oranda yer alırken, sonuçlara dayalı kotalarda, kadınlara belli bir sayı ya da oranda sandalye ayrılmaktadır. Bu bağlamda, adaylık sürecindeki kotalar söz konusu olduğunda, nispi temsil sistemi içinde siyasi partiler seçim çevreleri için listeler oluşturur. Bu sistemde liste içindeki belli oran kadınlara (ya da az temsil edilen cinsiyete) ayrılır. Tek isimli çoğunluk sistemi içinde ise siyasi partilerin liste oluşturması söz konusu değildir ve bu seçim sistemi içinde kota uygulaması, seçim çevrelerinin belli bir oranında kadın aday gösterilmesi şeklinde karşımıza çıkar.93 Listeli çoğunluk sistemi ise adaletsiz sonuçlar doğurduğu için, çok istisnai olarak uygulanan bir sistemdir. Kota uygulaması olduğunda, listenin belli bir oranı kadınlara ya da az temsil edilen cinsiyete ayrılır.94 Sonuçlara dayalı kota uygulayan ülkelerin bazılarında kadınların listeleri ayrıdır.95 (Örneğin; Ruanda, Uganda, Fas). Bazılarında belirli bölgelerden yalnızca kadın aday çıkarılır. (Örneğin, yerel seçimler için 90 Larserud/Taphorn, s. 8. 91 Dahlerup, Quotas, s. 19; https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/ quotas. 92 Larserud/Taphorn, s. 8, 9. 93 Fransa’da Millet Meclisi seçimlerinde tek isimli çoğunluk sistemi uygulanmakta ve en fazla yüzde iki sapma ile seçim çevrelerinden eşit sayıda kadın ve erkek aday gösterilmesi öngörülmektedir. https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/country-view/86/35 94 Ör. Fransa’da Senato seçimlerinde en fazla iki aday çıkan seçim çevrelerinde iki turlu olarak uygulanır. Yasa uyarınca, liste içinde her iki cinsiyetten adaya yer verilmesi söz konusudur. https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/country-view/86/35, 04.08.2021. 95 Dahlerup/Hilal/Kalandadze/Kandawasvika Nhundu, s. 26.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1