79 TBB Dergisi 2022 (159) Tijen DÜNDAR SEZER oranlarının arttırılması için devletlerin pozitif eylemlerde bulunabileceği kabul edilmişti.145 5. Geçici Özel Tedbir Biçimi Olarak Kotalar CEDAW,146 4. maddesi ile geçici özel tedbir kavramına yer vermektedir.147 4. madde, fiili eşitliğin sağlanmasını öngörmesi itibariyle, CEDAW’ın getirdiği en önemli hükümlerden birisidir.148 CEDAW Komitesinin 2004 tarihli ve 25 no’lu Genel Tavsiye’siyle, 4. maddenin birinci fıkrasında yer alan geçici özel tedbir kavramının anlamı ve içeriği belirlenmiştir. Komite, daha önce, geçici özel tedbirlere ilişkin 1988 tarihli 5 no’lu Genel Tavsiyesi ile, bu tedbirleri pozitif eylem, tercihli muamele (preferential treatment) ve kota sistemlerini içerecek bir anlamda yorumlamıştı.149 Komite, 25 no’lu Genel Tavsiye’de, geçici özel tedbirleri, fiili ya da maddi eşitliği sağlamanın bir aracı olarak görmekte ve bu tedbirleri ayrımcılık yasağının ya da eşitliğin bir istisnası olarak nitelememektedir. 25 no’lu Genel Tavsiye’nin notlar bölümünde, pozitif ayrımcıfından, hukumet organları ve komitelerinde, kamu yonetim birimlerinde ve yasama organlarında cinsler arası dengeyi olusturmada kararlılık gostermek; kadın ve erkeklerin esit temsil edilmelerini saglamak gayesiyle belirli hedefler saptamak ve kadınların sayısını onemli olçde artıracak onlemleri uygulamak, gerekirse butun hukumet ve kamu yonetim pozisyonlarında pozitif eylem (positive action) uygulamak; siyasi partileri, secim ve atama yoluyla belirlenen kamu gorevlerinde kadınları erkeklerle aynı oranda ve aynı düzeyde entegre etmeye tesvik etmenin dahil oldugu onlemler almak hedefleri belirlenmiştir.par.190. 145 Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’nda, pozitif eylem (positive action) ibaresi kullanılmaktadır. Par.190. 146 Anayasalar ve 2. Dünya Savaşını takiben uluslararası sözleşmeler, kadınlara ilişkin nötr düzenlemeler getirmekte iken, 1979 tarihli CEDAW ile bu bakış açısı kırılmıştır ve Sözleşme kadınların insan hakları alanında bir devrim yaratmıştır. 147 4. madde uyarınca, “Erkekler ile kadınlar arasındaki eşitliği fiilen gerçekleştirmeyi hızlandırmak icin Taraf Devletlerin aldıkları gecici özel tedbirler, bu Sözleşmede tanımlanan bir ayrımcılık seklinde gorulemez; ancak bunlar hicbir sekilde esitlikci olmayan veya farklı turden standartların surdurulmesi sonucunu doguramaz; fırsat ve muamele esitligini saglama amacı gerceklestiginde bu tedbirlerin uygulanmasına son verilir.” 148 Frances Raday, “Article 4”, in: Freeman M.A-Chinkin C.-Rudolf B. (Ed.) The UN Convention On the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, A Commentary, New York-2012, s. 125. 149 Komite, taraf devletlerin kadınların eğitim, ekonomi, siyaset ve is gucu piyasasıyla butunlesmelerini saglamak uzere pozitif eylem, tercihli muamele ya da kota sistemi gibi gecici ozel tedbirlerden daha cok yararlanmasını tavsiye etmektedir. 5 sayılı Genel Tavsiye, (1988), par. 2.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1