80 Parlamento Seçimlerinde Cinsiyet Kotaları lığın eleştirilen bir kavram olduğu vurgulanmış ve geçici özel tedbirin ayrımcılık olmadığının altı çizilmiştir. Bununla birlikte doktrinde -spesifik olarak- pozitif ayrımcılık önlemleri olduğu belirtilen kota sistemlerinin,150 geçici özel tedbirler olduğu da Tavsiye’de açık olarak belirtilmektedir.151 Tavsiye uyarınca, kota gibi (pozitif ayrımcılık niteliğindeki) önlemlerin yanı sıra, destek programları, sosyal yardım programları, kaynakların dağılımı ya da yeniden dağılımı, hukuki bilincin sağlanması gibi (pozitif ayrımcılık niteliğinde olmayan) ve fiili eşitliğin sağlanmasına hizmet eden önlemler de geçici özel tedbirdir.152 6. Değerlendirme Kadınlar özelinde, pozitif ayrımcılık, pozitif eylem, olumlu eylem ya da geçici özel tedbir şeklindeki her bir önlem türünün amacı geçmişten gelen ya da mevcut dezavantajları ortadan kaldırmaktır ve tümü bu amacın gerçekleşmesine yönelik belirli tedbirleri içerir.153 Her 150 Bkz. Norris, s. 89 vd. 151 Par. 22; Ayrıca bkz. Serdar Narin, “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi Çerçevesinde Kadına Karşı Ayrımcılık Yasağının Normatif Gelişimi”, Zafer Gören Armağanı, Yetkin Yay.- 2017, s. 558. 152 Belirtmek gerekir ki, 25 no’lu Genel Tavsiye uyarınca doğum yapmak gibi biyolojik farklılıklarından kaynaklanan sebeplerle kadınlara farklı davranılması (tedbir alınması ya da düzenleme yapılması vs.) ya da eşitliğin sağlanmasına hizmet etmeyen ve kadınları dezavantajlı kılan tedbirler geçici özel tedbir niteliği taşımaz. Bu bağlamda, 4. maddenin 2. fıkrasında anneliğin korunması için alınacak geçici tedbirler alınabileceği ayrıca düzenlenmiştir ve Genel Tavsiyede, birinci fıkrada öngörülen geçici özel tedbirlerle, ikinci fıkrada yer alan geçici tedbirlerin açık biçimde birbirinden farklı oldukları belirtilmektedir. 1. fıkranın amacı erkeklerle fiilen ve gercek anlamda esit hale gelebilmeleri icin kadının konumundaki iyileşmeyi hızlandırmak, kadınlara karsı ayrımcılıgın gecmisteki ve guncel bicimlerinin ve bunların sonuçlarının düzeltilmesini sağlayacak yapısal, toplumsal ve kulturel degisimleri gerceklestirmek ve kadınların maruz kaldıkları olumsuzlukların telafisine yonelmektir. Bu fıkrada öngörülen tedbirler geçici nitelik taşır. Fiili eşitlik sağlandığında tedbir sona edecektir. Geçici özel tedbirler, özel kişilerden, baskın toplumsal cinsiyet ideolojisinden, sosyal kültürel yapı ya da kurumlardan kaynaklanan ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına ilişkin tedbirlerdir. Par.15-17. Bu bağlamda, maddi ya da fiili eşitliği sağlamak için alınan geçici özel tedbirlerle, kadınların durumlarını iyileştiren sosyal politikalar arasında da fark bulunmaktadır. Kadınların lehine olarak benimsenen her tedbir, geçici özel tedbir değildir. Par.19. Tavsiye uyarınca, “geçici özel tedbir” ifadesinde yer alan “özel” ifadesi, önlemin alınmasındaki amaca (fiili eşitliğin sağlanması) işaret etmektedir. Bir diğer deyişle bu amacı gerçekleştirmeye yönelik olmayan eylemler, 4. madde anlamında tedbir niteliği taşımayacaktır. 153 Bu spesifik amaç itibariyle, sözü edilen önlemler, pozitif yükümlülük kavramından farklıdır. Pozitif yükümlülük, devletin temel haklar alanında negatif yükümlülüğü olan dokunmamanın karşıtıdır. Bkz. Jean François Akandji-Kombe, Positi-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1