81 TBB Dergisi 2022 (159) Tijen DÜNDAR SEZER biri, şekli eşitlik anlayışına meydan okudukları için, tartışmaları da beraberinde getirir. Kotalar geniş anlamda, farklı hukuk sistemlerinde pozitif eylem, olumlu eylem ya da geçici özel tedbir olarak da nitelendirilmekle birlikte, daha dar veya spesifik anlamda bir pozitif ayrımcılık biçimidir. Bununla birlikte, kotaların hukuki niteliğine ilişkin belirleme, kotalara getirilen eleştiriler açısından önem taşımaktadır. CEDAW Komitesi’nin 25 no’lu Genel Tavsiyesi’nde özellikle “pozitif eylem” teriminin muğlak olduğu, “pozitif ayrımcılığın” ise tartışmalı bir kavram olduğu belirtilmektedir.154 Bu bağlamda özellikle ayrımcılık ifadesini içermesinden ve eleştirilmesinden ötürü pozitif ayrımcılık kavramının kullanılması konusunda başka platformlarda da çekingenlik gösterilmektedir.155 CEDAW’da öngörülen geçici özel tedbir kavramı ile Komite’nin 25 no’lu Genel Tavsiyesinde yer alan yorumu birlikte değerlendirildiğinde, geçici özel tedbir ifadesinin, pozitif eylem, olumlu eylem ve pozitif ayrımcılık kavramlarına getirilen eleştirilere bir set çektiğini söyleyebiliriz. Çünkü pozitif eylem veya olumlu eylem kavramı içinde değerlendirilen bazı önlemler ile pozitif ayrımcılık önlemlerinin ayrımcılık yasağının istisnası ve bir ayrıcalık olduğu -ki bu çerçevede kotalar da ayrıcalık olarak değerlendirilmektedir- doktrinde belirlenmiş iken; Komite, (kotalar dahil olmak üzere) geçici özel tedbirlerin, ayrımcılık yasağının istisnası olmadığını ama fiili eşitliği sağlamanın bir aracı olduğunu tespit etmiştir.156 Geçici özel tedbir kavramında yer alan “geçici” ifadesi ise, eşitlik sağlandığında tedbirin artık uygulanmayacağını özellikle vurguladığı için önem taşımaktadır. Kotalar, her halükârda ulusal ve uluslararası hukukta tartışma yaratmaktadır. Çalışmamızın bir sonraki bölümünde, kotalara dayanak ve Obligations under the European Convention on Human Rights, Human Rights Handbooks, no. 7, Belgium- 2007, s. 5 vd. 154 Par.17 ve dipnot 4. 155 Bkz. Compilation of Venice Commission Opinions and Reports Concerning Gender Equality, European Commission For Democracy Through Law (Venice Commission Opinions and Reports), CDL-PI (2021)002, Strasbourg, s. 13; Pozitif ayrımcılık kavramına yönelik eleştirilerden ötürü, bazı metinlerde ve çalışmalarda, kotalar sözü edilen diğer kavramlarla nitelendirilmektedir. 156 Par.14.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1