218 Şiddet Önleme Çalışmalarına Psikolojik ve Hukuki Bir Bakış nilecek olursa, topluluk ortamında meydana gelen şiddet eylemlerinin bir kısmının, şizofreni veya duygu durum bozuklukları gibi majör ruhsal bozukluk teşhisi konulmuş kişilerce gerçekleştirildiği görülmektedir. Ancak bu bozukluklar, şiddet içeren suç için bir risk taşısa da ABD’de elde edilen istatistiklere göre şiddet riskinin yalnızca yaklaşık %4’ü bu tür bozukluklara atfedilmektedir.15 Kısacası alkol ve madde kullanımı şiddet davranışını tetikleyen önemli bir faktörken psikolojik bozuklukların şiddet ile ilişkisi oldukça sınırlı düzeyde kalmaktadır. Cinsiyet, şiddet içeren davranışların ve intiharın çok güçlü bir göstergesidir.16 Anketler ve raporlar, genellikle erkeklerin şiddet failleri arasındaki üstünlüğünü desteklemiştir. Ancak bu cinsiyet farkı, madde kullanım bozukluğu olanlar arasında azalmakta ve hastanede yatan psikiyatri hastalarında ise ortadan kalkmaktadır.17 Şiddet ile saldırganlıkta, cinsiyet farkı okul öncesi yıllarda gelişir ve ergenlik döneminde tamamen ifade edilmeye başlar. Bu fark, kısmen çocuk yetiştirme uygulamaları da dâhil olmak üzere toplumsal nedenlerden de kaynaklanmaktadır. Bunlara ek olarak çok sayıda kanıt, şiddetteki cinsiyet farklılığının biyolojik kökenini göstermektedir. Bilhassa TPH18, MAO-A19 ve COMT20 genotipleri, büyük ölçüde er15 Swanson, s.101-136. 16 J. John Mann, “The Neurobiology of Suicide”, Nature medicine, 1998, 4 (1), s.28. https://doi.org/10.1038/nm0198-025. 17 Jan Volavka, Neurobiology of Violence, Washington, DC, American Psychiatric Press, 1995. 18 Triptofan hidroksilaz (TPH) geni, serotonin biyosentezinde hız sınırlayıcı enzimi kodlar. Psikiyatrik ve davranışsal bozukluklar için başlıca aday genlerden biridir (Kaynak: Ariane Paoloni-Giacobino/Dominique Mouthon/Carmen Lambercy/ Monique Vessaz/Stefanie Coutant-Zimmerli/Waltraut Rudolph/Alain Malafosse/Catherine Buresi, “Identification and analysis of new sequence variants in the human tryptophan hydroxylase (TpH) gene”, Molecular Psychiatry, 2000, volume 5, s.49–55. 19 Monoamin oksidaz A (MAOA), dopamin, serotonin ve noradrenalin gibi amin nörotransmiterlerini katabolize etmekten sorumlu bir enzimi kodlayan bir gen (Kaynak: Salman Sohrabi, “The criminal gene: the link between MAOA and aggression” (Revıew), BMC Proceedings, 2015, 9 (Suppl 1), A49. https://doi. org/10.1186/1753-6561-9-S1-A49). 20 Katekol-O-metiltransferaz (COMT) geni, dopamin, epinefrin ve norepinefrinin parçalanmasında rol oynar; bunların üçü de topluca katekolamin olarak bilinen nörotransmiterlerdir (Kaynak: Lee Ellis/David P. Farrington/Anthony W. Hoskin, Chapter 7- Biological Factors, Editor(s): Lee Ellis, David P. Farrington, Anthony W. Hoskin, Handbook of Crime Correlates (Second Edition), Academic Press, 2019, Pages 307 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1