227 TBB Dergisi 2022 (160) Uğur ERSOY / Alper KÜÇÜKAY III. ŞİDDET ÖNLEMEDE FAYDA SAĞLAYACAK PSİKOLOJİK YAKLAŞIMLAR Şiddetin tanımı, boyutları ve sonuçları, şiddeti önlemenin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Psikolojik yaklaşımların diğer bilimsel yaklaşımlara sağlayacağı faydalara ek olarak getirebileceği katkılar bireysel ve mikro bir anlayış çerçevesinde ele alınmalıdır. Buradaki en temel anlayış, insanın doğumundan ve hatta hamilelik sürecinden itibaren yaşantısının, biyolojik ve psikolojik gelişimi üzerindeki etkilerin; duygu, düşünce ve davranışlarını meydana getiren unsurların, şiddeti nasıl ortaya çıkarabileceği üzerinedir. Legerstee’nin yaptığı çalışmalara göre, beş haftalık bebekler, karşısındaki kişilerin tutum ve davranışlarını tahmin edebilme stratejilerine sahip olabilmekteler. Üç aylık bebekler ise olumlu ve olumsuz bazı duyguları ayırt etmeyi becerebilmekteler.44 Bebekler bu dönemlerde özellikle yüz ifadeleri ve mimiklerden duyguları tanımaya başlamaktadırlar. 13-15 aydan itibaren çocuklar diğer insanların durumlarına ilgi göstermeye başlar, durumları anlamaya çalışırlar; başkalarının sıkıntısını hafifletme amacına yönelik davranışlarda bulunurlar. Bu tarz pro-sosyal davranışlar yaşla birlikte artış gösterir. Bununla birlikte çocukların herhangi bir sıkıntıya sebep olmaları halinde daha az empatik oldukları kayda değer bir durumdur.45 Daha ileriki yaşlarda ise çocuklar diğer insanların niyetlerini, duygularını ve davranışlarına sebep olan faktörleri daha iyi anlamaya başlarlar ki bu psikolojik gelişim, kişilerarası algıların da bir sonucu olarak “diğer insanlara nasıl davranacağımızın” görece bir temelini oluşturmaktadır. Bu gelişim sürecinde yaşanacak aksaklıklar ve empati sorunları ise karşımızdaki insanların duygularını ve durumlarını dikkate almadan hareket etmeyi ve hatta şiddet içeren davranışlar sergilemeyi kolaylaştıracağını düşündürmektedir. Bu bakımdan önce aile sonra sosyal çevre ve okul, duygusal ve bilişsel gelişimi etkileyen, diğer insanları tanımayı ve anlamayı sağlayan önemli yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır. 44 Maria Legerstee, Mental and bodily awareness in infancy: Consciousness of selfexistence. In S. Gallagher & J. Shear (Eds.), Models of the self, Imprint Academic, 1999. 45 Dalila Xavier de França, Chapter 2 From a Sense of Self to Understanding Relations Between Social Groups, Editors: Jorge Vala, Sven Waldzus, Maria Manuela Calheiros, The Social Developmental Construction of Violence and Intergroup Conflict, Springer International Publishing Switzerland, 2016, s.40.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1