158 ùLkk\HWH <HWkLOL .LşLOHU YH øUadHOHULnLn dHOLşPHVL 6RUXnX bağlı haklardan olmaları36 ve cezalandırma anlamında korunan hukuki değerin sahibi olan kişinin iradesinin benzer şekilde sonuç doğuruyor olmasıdır.37 Cezalandırma anlamında aynı yönde sonuç doğuruyor olmalarına rağmen diğer hukuki sonuçları farklıdır. Şikâyet, bir tür dava hakkı gibi bağlı diğer hakların korunmasına yönelikken, rıza bağlı hakka müdahale imkânı verir. Cinsel davranışa ve malvarlığına müdahaleye rıza gösterilmesi gibi. Rızanın en geç fiil gerçekleştirilirken açıklanmış olması aranırken, şikâyetin fiil gerçekleştikten sonra söz konusu olması da bununla bağlantılıdır.38 Normalde rızaya ehil olan kişi aynı zamanda şikâyet etme yetkisine sahip olsa da kanuni temsilcinin yetkisi anlamında bu farklılıktan kaynaklı şekilde bir ayrıma gitmek gerekir. Kişiler hukukunda kanuni temsilin mümkün olduğu malvarlığına ilişkin haklar bakımından kanuni temsilcinin rızası sonuç doğururken, cinsel dokunulmazlığı ilgilendiren davranışlara rızada bu durummümkün olmaz. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar da kendi içerisinde mutlak ve nispi haklar olmak üzere ikiye ayrılır, mutlak olanlar temsile kapalıdır ve yalnızca hak sahibince kullanılabilir. Eğer hak sahibi ayırt etme gücüne sahip değilse başkası tarafından kullanılamaz.39 Nispi haklarda ise TMK m.16/2 gereğince ayırt etme gücüne sahip olmayan kişiler yerine kanuni temsilcilerinin kullanımı mümkündür.40 Örneğin yukarıda da bahsi geçen tıbbi müdahaleye rıza gösterme bakımından kanuni temsil mümkündür.41 Son olarak ötenazi gibi yaşam hakkına yönelik müdahalelerde asilin dahi rızası fiili hukuka uygun hale getirmez, zira kişinin üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği bir hak söz konusu değildir. IV. Şikâyete Yetkili Kişilerin Belirlenmesi Sorunu 1. Mağdur ve Suçtan Zarar Gören Bir suça ilişkin olarak şikâyet hakkı olan kişiler için TCKm.73 yetkili kimse terimini kullanmıştır. Yetkili kimsenin kim olduğu hususunda 36 Serap Helvacı, Kişilik İşlemi Hakları (Münhasıran Şahsa Bağlı Haklar), İ.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1993, s.105. 37 Schwarz/Sengbuch, s.678. 38 Bahri Öztürk vd., Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2016, s.47. 39 Helvacı, s.87. 40 Helvacı, s.88. 41 Helvacı, s.89.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1