13 7BB 'HUJLVL $\şHn 6(<0(1 d$.$5 fikrine veya kadın ile erkeğin kalıplaşmış rollerine dayalı ön yargıların, geleneksel ve diğer bütün uygulamaların ortadan kaldırılmasını sağlamak amacıyla kadın ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarını değiştirmek devletlerin görevidir.37 Ayak bağlama uygulamasında, kadınların ayaklarının bandajlanarak kırılması söz konusu olduğundan, kadınlar üzerinde kalıcı sakatlıklar söz konusu olmaktadır. Yine bu uygulama, kadınların kırık ayakları sebebiyle ayakta durmakta zorlanmalarına ve düşmelerine, kalça kırıkları gibi bedensel zararlara uğramalarına sıklıkla yol açmaktadır. Kadınlara dayatılan bu uygulamanın, sebep olduğu bedensel acının yanı sıra manevi acıya da yol açmaması imkânsız görünmektedir. Belirtilen sebeplerle, uygulamanın, ulaşılabilecek en yüksek fiziksel ve zihinsel sağlık standardına sahip olma hakkının38 da bir ihlali olduğu anlaşılmaktadır. Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi’nin 2000 yılında vermiş olduğu 14 numaralı Genel Yorum kararında belirttiği gibi sağlık hakkı yalnızca sağlıklı olmak hakkı şeklinde anlaşılmamakta ve hem hakları hem de yükümlülükleri ifade etmektedir. Özgürlük boyutu, bir kimsenin kendi sağlığı ve vücudunun kontrolünü elinde bulundurması, işkence, rızaya dayanmayan tıbbi ve deneysel müdahaleler gibi müdahalelere tabi olmamasını içermektedir.39 Üçüncü kişiler tarafından gerçekleştirilen bu tür hukuka aykırı müdahalelere karşı da devletin koruma yükümlülüğü mevcuttur. Bu noktada, kadına zarar veren geleneklerin, kadına yönelik şiddet oluşturduğunu tekrar etmekte fayda vardır. Şiddet; sertlik, katı ve kaba davranış, bedene zor uygulama, bedensel zedelenmeye neden olma, kişisel özgürlüğü zor yoluyla kısıtlama, büyük güç, haşinlik, rahatça gelişmesini ya da tamamlanmasını engellemek üzere bazı doğal süreçlere, alışkanlıklara yersiz kısıtlamalar getirmedir.40 37 Birleşmiş Milletler, “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi”, 1980, https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/08/03/KadinlaraKarsiAyrimciliginOnlenmesiSozlesmesi.pdf/E.T. 09.06.2022. 38 Birleşmiş Milletler, “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme”, 1966, https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/ uploads/2015/08/03/EkonomikSosyalKulturelHaklarSozlesmesi.pdf/E.T. 09.06.2022. 39 Lema Uyar, Birleşmiş Milletler’de İnsan Hakları Yorumları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006, s. 239. 40 Ümit Cihan Atman, “Kadına Yönelik Şiddet; Cinsel Taciz/Irza Geçme”, STED,
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1