18 .adÕnÕn ønVan +akOaUÕndan BLU 6aSPa gUnH÷L dLn’dH $\ak Ba÷OaPa *HOHnH÷L lan evrensellik-kültürel rölativite tartışmalarında, rölativistler, insan haklarının, tarihsel ve mekânsal olarak Batı’ya özgü olduğunu ve bu nedenle de mevcut insan hakları anlayışının, Batılı olmayan kültürler bakımından geçerli olmadığını vurgulamaktadırlar.50 Bu görüştekilere göre Batı’nın “Aydınlanma” değerlerinin Batılı olmayan kadınlara benimsetilmesi ve onların “kurtarılması” üzerine kurulu düşünceler, emperyalist görüşlere hizmet etmekte ve Batılı olmayan bu toplumların sosyal ve kültürel yapısını göz ardı etmektedir.51 Bu sebeple de tüm toplumların ve kültürlerin benzer, evrensel ölçütlere göre değil, kendi koşulları içerisinde önyargısız incelenmelere tabi olması gerektiğini52 savunurlar. İnsan haklarının tarihsel kaynağı Batı olmakla birlikte, buna gereğinden fazla vurgu yapılması ve bu nedenle insan haklarının içeriğinin belirlenmesi ve yorumlanması yetkisinin Batı’nın ellerinde tekelleştirilmesi çabaları, Batılı insan hakları anlayışının diğer kültürlere dayatılması olarak değerlendirilebilirken, bunun aksinin ise Afrika kıtası örneğinde olduğu gibi statükoya hizmet etme amacını güttüğü şeklinde yorumlanabilir.53 Yukarıda belirtilen her iki tezde de bir takım haklılık payları bulunmakla birlikte, insanın doğuştan onurlu bir varlık olduğu düşüncesinin sonucu olarak insan haklarının, hangi coğrafyada yaşarsa yaşasın tüm insanlar için geçerli olduğu anlaşılmaktadır. Şüphesiz her toplumun kendine özgü bazı gerçeklikleri bulunmaktadır. Yine de bu farklılıkların, yaşama hakkı, maddi ve manevi varlığın korunması hakkı, sağlık hakkı, eğitim hakkı, çalışma hakkı vb. insan haklarının ortadan kaldırılması konusunda haklı bir mazeret olarak kullanılabilmesi mümkün değildir. Belki bu farklılıklar, ilgili hakların yorumlanmasında fayda sağlayabilir fakat hakların ortadan kaldırılmasını meşrulaştırıcı bir araç olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla, kadının 50 Esra Demir, “İnsan Haklarının Evrenselliği Görüşü Karşısında Kültürel Rölativizm”, MÜHF-HAD, 2008, C: 14, S: 3, s. 210. 51 Berke Özenç, “Kadın Sünneti: Etnomerkezci Önyargılardan Kültürel Dinamikleri Dikkate Alan Bir Yaklaşıma Doğru”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2006, C: LXN, S: 2, s. 151. 52 Mehmet Şükrü Nar, “Kültürel Kimlik Sorunsalı: Görecelik mi, Evrenselcilik mi? Yoksa Uzlaşı mı”, Antropoloji, 2019, C: 37, s. 77. 53 Bülent Algan, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2007, s. 70-72.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1