287 TBB Dergisi 2022 (161) Muhammed Enes YILDIZ 2. Asıl İşveren- Alt İşveren İlişkisinde Müteselsil Sorumluluk Asıl işveren alt işveren ilişkisinde asıl işverenle alt işveren işçisi arasında bir iş sözleşmesi bulunmamaktadır. Bu nedenle alt işverenin işçisinin iş kazasına maruz kalması durumunda asıl işverenin sorumlu tutulmasına ilişkin yasal düzenlemenin temeli hakkında bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Öğretide bir görüş asıl işverenin alt işveren işçilerinin üzerindeki gözetme borcunun kaynağını “edim yükümlülüklerinden bağımsız borç ilişkilerine” dayandırmıştır. Bu halde sosyal temas içinde olan tarafların birbirlerinin himayesindeki kişilerin zarar görmemelerini sağlama yükümlülükleri söz konusu olmakta ve bu edimden bağımsız borç ilişkisi neticesinde bir zararın meydana gelmesi halinde sözleşmeden doğan sorumluluk hükümlerine başvurulabilmektedir.40 Öğretide bizim de katıldığımız diğer görüşe göre ise alt işverenlik ilişkisi iş hukukuna özgü bir kurumdur ve bu nedenle sorunların çözümü iş hukuku içerisinde aranmalıdır.41 Yine gözetme borcunun kaynağının edimden bağımsız borç ilişkileri olarak tespiti ve asıl işverenin doğrudan sorumluluğuna gidilmesi, işin niteliğine uygun düşmeyecektir. Zira alt işveren her ne kadar işi asıl işverenin işyerinde yapsa da yürüttüğü işi ve doğuracağı riskleri en iyisi kendisi bilmek durumundadır. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliğinin tesisi amacıyla doğrudan aksiyon alacak kişi de alt işverendir. Asıl işverenin operasyonel bir denetim yükümlülüğünün varlığının kabul edilmesi mümkün değildir.42 Asıl işverenin, alt işverenin işçisine karşı sorumluluğu Kanunda açık bir biçimde düzenlenmiştir. Buna göre asıl işveren, alt işveren işçilerine karşı İş Kanunu’ndan, iş sözleşmesinden ve alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumluluktur. Buradaki birlikte sorumluluktan kastedilen elbette müteselsil sorumluluktur.43 40 Aydın Başbuğ, “Alt İşveren İşçisi ile Asıl İşveren Arasındaki Borç İlişkisi ve Bu İlişkinin Doğurduğu Hukuki Sorunlar”, Kamu İş C. 4, S. 3, Ocak 1998, s. 65 vd; İbrahim Aydınlı, “İşverenin Edimden Bağımsız Olan Koruma Yükümlülüğüne, Normun Koruma Amacı (Hukuka Aykırılık Bağı) Bakımından Bir Yaklaşım”, (www.tuhis.org.tr/pdf/811.pdf, ET. 04.11.2021); Eren, Genel, s. 43. 41 Levent Akın, İş Sağlığı ve Güvenliği ve Alt İşverenlik (Alt İşverenlik), Yetkin Yayınevi, Ankara 2013, s. 175. 42 Özdemir, s. 223. Ayrıca bkz. Demet Belverenli, “Alt İşveren İlişkisinden Doğan İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri”, İÜHFM, C. 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan Sayısı, s. 210. 43 Çelik/Caniklioğlu/Canbolat/Özkaraca, s. 129; Süzek, s. 165.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1