312 8OXVOaUaUaVÕ 7HaPO +XkXkXnXn $YUXSa ønVan +akOaUÕ 6|]OHşPHVL <aUJÕOaPa +XkXkXna (WkLVL ması büyük oranda törpülenmiştir.11 Bu noktada uluslararası teamül hukukunun insan hakları bakımından farklı bir ağırlığa sahip olduğu vurgulanmalıdır.12 Örneğin bir devlet tarafından ciddi ve yaygın ölçüde insan hakları ihlalleri söz konusu olduğunda diğer devletler bu duruma tepki göstermelerine rağmen; aynı devletler bireysel bazda gerçekleşen veya rutin düzeyde meydana gelen insan hakları ihlalleri söz konusu olduğunda aynı duyarlılığı göstermemektedir.13 İnsan hakları ihlallerinde devletlerin tutumunun siyasi ve salt çıkar temelli olarak gerçekleşmesi de meseleyi daha kaotik hale getirmektedir. Burada şu soru akla gelmektedir: İnsan haklarının etkili bir şekilde korunması bakımından fark edilebilir bir gelişme hedefi olarak devletlerin diğer devletlere karşı bir tutum sergilemesi ve bunun uluslararası teamül hukukuna dayandırılması, modern uygulama bakımından mümkün olabilir mi?14 Schachter’e göre; insan hakları yükümlülüklerinin uluslararası teamül hukuku haline gelip gelmediği, alışılagelmiş teamül hukuku kuralı oluşturma süreci temelinde kolayca cevaplanabilecek bir soru değildir.15 Uluslararası mahkemeler ve hakemlik müesseseleri, önüne gelen bir uyuşmazlıkta uluslararası hukukun bir kaynağı olarak uluslararası teamül hukukunun kurallarını 11 Gemalmaz, (2012), s.539-540; Yaşar Salihpaşaoğlu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılamada Kullandığı Yöntem, İlke ve Usuller, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020, s.17; Yasemin Özdek, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye AİHS Sistemi AİHM Kararlarında Türkiye, TODAİE, Ankara, 2004, s.28. 12 Bkz. Kırdım ve Demirkol, (2021), s.420-421. 13 Hugh Thirlway, “International Law And Practice Human Rights in Customary Law: An Attempt to Define Some of the Issues”, Leiden Journal of International Law, 28, 3, 2015, s 499. 14 Örneğin Simma’ya göre; “Silahlı çatışmalarda uygulanabilen pek çok insancıl hukuk kuralı, insan kişiliğine ve insanlığın temel düşüncelerine saygı açısından temel bir niteliğe sahiptir (…) Bunlar, uluslararası teamül hukukunun ihlal edilemez ilkelerini oluşturdukları için, onları içeren sözleşmeleri onaylamış olsun ya da olmasın tüm devletler tarafından gözetilmelidir.” Bkz. ICJ, Case Concerning Armed Activities on the Territory of the Congo (Democratic Republic of the Congo v. Uganda), 19 Aralık 2005, Yargıç Simma’nın Ayrık Görüşü, para.39. Simma’nın yaklaşımı literatürde insan hakları teamül kuralları okulu olarak adlandırılmakta ve genellikle Simma Alston Eleştirisi olarak anılmaktadır. Bkz. B.Simma & P.Alston, “The Source of Human Rights Law; Custom ius cogens and General Principles”, 82, AYIL, 1992, s.89; Michele Olivier, “The Relevance of ‘Soft Law’ As a Source of International Human Rights”, The Comparative and International Law Journal of Southern Africa, 35, 3, November 2002, s.303. 15 Oscar Schachter, International Law in Theory and Practice, Martinus Nijhoff, Dordrecht/ Boston/ London, 1991, s. 335-342.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1