316 8OXVOaUaUaVÕ 7HaPO +XkXkXnXn $YUXSa ønVan +akOaUÕ 6|]OHşPHVL <aUJÕOaPa +XkXkXna (WkLVL bulundurulmaktadır. Zira bu maddeye göre, bir andlaşmaya taraf olan devletin, andlaşmayı uygulamamasının gerekçesi olarak kendi iç hukukunun hükümlerini ileri sürememesi, bir uluslararası teamül hukuk kuralıdır.31 AİHS ve öngördüğü koruma sistemi, uluslararası hukukun muhtevası içinde değerlendirilmelidir. Ancak AİHS’in uluslararası hukuk türünden ziyade anayasal bir belge, özerk bir sistem haline geldiğini savunan bazı yazarlar da bulunmaktadır.32 Bu yazarlara göre; örneğin AİHM bir kararında, AİHS’in radikal fikrinin Avrupa kamu düzeninin özel bir anayasal aracı olduğunu vurgulamıştır.33 Aslında AİHS’de garanti edilen haklar, Sözleşmenin hazırlandığı tarihte Batı demokrasilerinin anayasalarında yer alan bazı medeni ve siyasi hakları içermektedir. Bu nedenle AİHS, Avrupa insan hakları sisteminin temel kaynağı olarak nitelendirilebilir.34 Bu değerlendirmelerin arkasında pek çok sebebin yattığı söylenebilir. Nitekim AİHM yargıçları tarafından insan hakları değerlendirmesinin epistemolojisi bu noktada dikkat çekmektedir. Örneğin yargıçların çoğunluğu kendi alanlarında seçkin hukukçular olmalarına rağmen, ağırlıklı olarak uluslararası hukuktan ziyade daha çok anayasa hukuku, ceza hukuku, idare hukuku gibi alanların uzmanlarından oluşmaktadır.35 Özetle AİHS’i Avrupa’nın anayasal düzeninin bir parçası olarak değerlendirmek mümkün olsa da AİHS, uluslararası hukukun genel sisteminden ayrılamayan ve uluslararası teamül hukuku ile bağlantılı bir sözleşme rejiminin de parçasıdır.36 Francioni’ye göre AİHS’in anayasal bir belge olarak değerlendirilmesi, uluslararası insan hakları hukukunun özel doğasını ve Avrupa demokrasilerinin fikirlerini, inançlarını ve geleneklerini yansıtan belirgin bir uluslararası teamül hukukuna yönelik sui generis rejime duyulan ihtiyacı yansıtmaktadır.37 31 Rıza Türmen, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuza Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt. 17, 2000, s. 38. 32 Ayşe Füsun Arsava, “AİHM’in İnsan Hakları Alanında Oynadığı Anayasa Mahkemesi Rolü”, TAAD, 9, 35, 2018, s. 1. 33 Loizidou v. Türkiye (Preliminary Objections), Başvuru No: 15318/89, 18 Aralık 1996, para. 75 ve 93. 34 Özdek, (2004), s. 28. 35 Mustafa Yıldız, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargısı, Alfa Yayınları, İstanbul, 1998, s. 25. Ayrıca somut bir örnek vermek gerekirse, 2019’da AİHM’e seçilen Türk Yargıç Saadet Yüksel, anayasa hukuku alanında görev yapmaktaydı. 36 Kemal Gözler, İnsan Hakları Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, 2018, s. 480-482. 37 Francioni, (1999), s. 13.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1