317 7BB 'HUJLVL 6H]HUFan B(.7$ù $OL g='(0ø5 B. Çekince Rejimi Bakımından Değerlendirme Çekince rejimi, AİHS ile uluslararası hukuk arasındaki en görünür ve tartışmalı alandır. Uluslararası teamül hukuku kapsamında; açıkça öngörülmese bile, andlaşmanın konu ve amacı ile bağdaşmadıkları sürece, çok taraflı andlaşmalara çekince konulmasına VAHS kapsamında izin verilmektedir.38 Uluslararası andlaşmalar yapılırken, devletlerin çekince öne sürmesi mümkündür. Çekince öne sürmek, söz konusu andlaşmanın belirli hükümleriyle bağlı olmama isteğini açıklamak demektir. Devletler, uluslararası bir andlaşmanın yapılmasının çeşitli evrelerinde çekince ileri sürülebilmektedir. Bir andlaşmaya çekinceyle katılmanın geçerli olması için, andlaşmanın çekince koymaya izin verir nitelikte olması gerekmektedir.39 AİHS’in çekince rejimi konusundaki uygulaması ise farklı bir niteliğe sahiptir. AİHM’in bu husustaki ilk kararı olan Belilos v. İsviçre davasında Mahkeme, İsviçre’nin AİHS 6. maddesi açısından yaptığı beyanın çekince teşkil edip etmediğini hem şekle hem de esasa ilişkin hususları inceleyerek değerlendirmelerde bulunmuş ve neticede İsviçre’nin beyanının bir çekince teşkil etmediği kararına varmıştır.40 Nitekim benzer bir şekilde Loizidou v. Türkiye davasında, başvuranın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’de bulunan mallarına müdahale konusundaki şikâyeti karşısında Türk hükümeti ilk itirazını AİHM’in yetki konusuna yöneltmiştir. Zira Türkiye’nin AİHM’in yargı yetkisini tanırken bu yetkiyi açıkça Türkiye Cumhuriyeti topraklarıyla sınırlamış olduğunu; KKTC topraklarının Türkiye’nin yetki alanında olmadığını belirtmiştir. Ancak Mahkeme bu itirazı, reddetmiştir. Zira AİHM, AİHS’teki yükümlülüklerin somut ve etkin bir şekilde yorumlanması gerektiğinin altını çizmiştir.41 AİHM’e göre devletlerin koyduğu çekincelerin gerek öz gerekse de şekil bakımından geçerli olup olmadığına ve AİHS’e uygun bulunup bulunmadığını kararlaştırmaya kendisi yetkilidir.42 38 Villiger, (2009), s. 271. 39 Seha L. Meray, Uluslararası Hukuk ve Örgütler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 399, Ankara,1977, s. 200-201. 40 Susan Marks, “Reservations Unhinged: The Belilos Case before the European Court of Human Rights”, The International and Comparative Law Quarterly, 39, 2, 1990, s. 301; Belilos v. İsviçre, Başvuru No: 10328/83, 29 Nisan 1988. 41 Loizidou v. Türkiye (Preliminary Objections), Başvuru No: 15318/89, 18 Aralık 1996, para. 71-72. 42 Marks, (1990), s. 307.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1