318 8OXVOaUaUaVÕ 7HaPO +XkXkXnXn $YUXSa ønVan +akOaUÕ 6|]OHşPHVL <aUJÕOaPa +XkXkXna (WkLVL Ancak Francioni’ye göre “AİHM, Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD)’nın aksine, uluslar üstü bir düzenin uygulanmasıyla görevli değildir. AİHS’in hiçbir bölümünde bu tür organlara kararlarını taraf devletlerin rızasıyla değiştirme yetkisi veren bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca, Loizidou v. Türkiye davası bağlamında, Avrupa kamu düzeninin anayasal bir aracı olarak çokça ifade edilen AİHS nosyonu ciddi şekilde yanlış yerleştirilmiştir. Zira çekince hususunda vurgulanan şey, böyle bir özel rejimin etkin bir şekilde ortaya çıkması için, taraf devletlerin, izin verilmeyen çekincelerin etkileri hakkında karar vermek üzere AİHM’e bir tür yetki devrine rıza göstermeleri gerektiğidir. Zira böylesine ileri bir yaklaşım, tüm iyi niyetlerin ötesinde, AİHS sistemine sonradan katılanların hâlâ ihtiyaç duyduğu uyum için esnekliği ve alanı zayıflatma riski barındırmaktadır.”43 AİHS sistemine sonradan katılıma ilişkin Francioni’nin endişesi kanımızca artık aşılmıştır. Ancak AİHM’in KKTC özelindeki sergilediği tutum, insan haklarının uluslararası siyasi manipülasyonlara kapı aralaması bakımından da eleştiriye açıktır. C. Ara Sonuç Yukarıda ifade edilen hususları şu şekilde toparlamak mümkündür: Avrupa kamu düzenine yeknesak bir bakış açısı kazandırılması bakımından AİHM, Avrupa Konseyi üye devletler için gölge anayasa mahkemesi olarak nitelendirilse de44 biz bu görüşe temkinli yaklaşmaktayız. AİHS sistemi, her ne kadar sui generis özellikler barındırmasına veya geleneksel uluslararası hukuk anlayışında ciddi etkiler yaratmasına rağmen; öngörülen sistem, uluslararası hukukun genel dokusunda vücut bulmaktadır.45 Dolayısıyla AİHS sistemi uluslararası hukukun merkezinde yer aldığından, uluslararası teamül hukuku da AİHS sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. II. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uluslararası Teamül Hukuku Arasındaki Bağlantı AİHS’te olduğu gibi insan haklarına ilişkin pek çok uluslararası andlaşma, uluslararası teamül hukuk kurallarının bir kısmını içerisinde 43 Francioni, (1999), s. 24-25. 44 Ayşe Füsun Arsava, “AİHM’in İnsan Hakları Alanında Oynadığı Anayasa Mahkemesi Rolü”, TAAD, 9, 35, 2018, s. 36. 45 Gözler, (2018), s. 480-482; Kırdım ve Demirkol, (2021), s. 398.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1