322 8OXVOaUaUaVÕ 7HaPO +XkXkXnXn $YUXSa ønVan +akOaUÕ 6|]OHşPHVL <aUJÕOaPa +XkXkXna (WkLVL yapılıp yapılmadığı ve bu tür referansların nedenleri ele alınmıştır; ikincisi ise AİHM’in uluslararası teamül hukuku kurallarına yaklaşımında usul yönünden etkisi değerlendirilmiştir. A. Usul Hukuku Bakımından Değerlendirme 1. İnsan Haklarına Saygı Yükümlülüğünü Düzenleyen AİHS 1. Maddesine İlişkin İçtihatlar İnsan haklarına saygı yükümlülüğünü düzenleyen AİHS 1.maddesi şu şekildedir: Yüksek Sözleşmeci Taraflar kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin, bu Sözleşme’nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını sağlarlar. Bu hükümde yer verilen yetki alanları ve herkes kavramları yakından incelenmelidir. AİHS 1.maddesi kapsamında taraf devletler eylemleri veya ihmalleri nedeniyle ister ulusal hukukun bir sonucu olsun, ister andlaşma veya teamül hukukunun öngördüğü uluslararası bir yükümlülüğe uymanın bir sonucu olsun, sorumludur.56 Yetki alanları bakımından bir değerlendirme yapmak gerekirse; Hirsi Jamaa ve Diğerleri v. İtalya davasında AİHM, iddia edilen ihlalin İtalyan bayrağını taşıyan askeri gemilerde meydana gelmesi durumunda AİHS’in uygulanmasını kabul etmiştir.57 Mahkeme, İtalya’nın olayları açık denizlerde yürütülen kurtarma operasyonları olarak tanımlayarak AİHS kapsamında yargı yetkisinden kaçamayacağını vurgulamıştır.58 Bu durum aslında devletlerin kendi bayraklarını taşıyan gemiler ve uçaklar üzerinde yargı yetkisine sahip oldukları genel kuralının uygulanmasından başka bir şey değildir. Zira uluslararası hukuka göre, açık denizlerde seyreden gemiler, bayrak devletinin münhasır yargı yetkisine tabidir.59 Uluslararası teamül hukuku hem gemilerde hem de uçaklarda bu tür taşıtlarda evrensel yargı yetkisinin kullanılmasının geçerliliğini kabul etmektedir.60 Dolayısıyla bahsi 56 Al-Saadoon and Mufdhi v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 61498/08, 4 Ekim 2010, para. 128. 57 Hirsi Jamaa ve Diğerleri v. İtalya, Başvuru No: 27765/09, 23 Şubat 2012, para. 7678. 58 Hirsi Jamaa ve Diğerleri v. İtalya, Başvuru No: 27765/09, 23 Şubat 2012, para. 79. 59 Hirsi Jamaa ve Diğerleri v. İtalya, Başvuru No: 27765/09, 23 Şubat 2012, para. 77. 60 Banković ve Diğerleri v. Belçika ve Diğerleri, Başvuru No: 52207/99, ECHR 2001XII, para. 73.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1