323 7BB 'HUJLVL 6H]HUFan B(.7$ù $OL g='(0ø5 geçen hususlar temelinde; bir devlet tarafından ülke dışında yargı yetkisinin kullanımı, uluslararası teamül hukuku tarafından kabul edilmektedir.61 Yerleşik uluslararası hukuk kurallarından farklı olarak, AİHS sisteminde devletin sorumluluğuna ilişkin davalı devletin ulusal hukuku dahilinde uygulanabilir bir tazminat hakkı sağlayan bazı özel hükümler söz konusudur. Örneğin, AİHS 5/5.maddesine göre; Bu madde hükümlerine aykırı bir yakalama veya tutma işleminin mağduru olan herkes tazminat hakkına sahiptir. Bir diğer örnek ise, AİHS Ek 7 No’lu Protokol 3.maddesi; Bir kişinin, kesin bir kararla cezai bir suçtan mahkum edilmesi ve sonradan yeni veya yakın zamanda keşfedilmiş bir delilin kesinlikle yanlış bir adalet uygulaması olduğunu göstermesi veya kişinin affedilmesi nedeniyle cezai kararın iptal edilmesi halinde, bilinmeyen delilin açıklanmamış olmasının tamamen veya kısmen o kişiye atfedildiğinin ispatlandığı haller dışında, böyle bir mahkumiyet sonucunda cezaya maruz kalan kişi, ilgili devletin yasası ve uygulamasına göre tazmin edilecektir. Bahsi geçen hükümlerin uluslararası teamül hukukunda tam bir eşdeğerini bulmak zordur.62 Zira devletin sorumluluğuna ilişkin uluslararası teamül hukukunda bireye, zarar görmesinden sorumlu devletlere karşı icra edilebilir bir dava hakkı verilmesini sağlamamaktadır. Aksine dava, yabancı bir formda açılmışsa; devlet ulusal hukuka veya uluslararası hukuka göre bağışık kalabilir.63 Bu bağlamıyla uluslararası teamül hukukunun değişip değişmemesi hususu ayrı bir tartışma konusudur. 2. AİHM’in Yargılama Yetkisi: AİHS 32. Maddenin Uluslararası Adalet Divanı (UAD) Statüsü 38/1-b Maddesiyle İlişkisi AİHM’in yargılama yetkisini düzenleyen AİHS 32. maddesi; 1. Mahkeme’nin yargı yetkisi, 33, 34, 46 ve 47. maddelerde belirlenen koşullar uyarınca kendisine sunulan, bu Sözleşme’nin ve Protokollerinin yorumu ve uygulanmasına ilişkin tüm sorunları kapsar. 2. Mahkeme’nin yetkili olup ol61 Banković ve Diğerleri v. Belçika ve Diğerleri, Başvuru No: 52207/99, ECHR 2001XII, para. 73. 62 Francioni, (1999), s. 19. 63 Francioni, (1999), s. 19.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1