339 7BB 'HUJLVL 6H]HUFan B(.7$ù $OL g='(0ø5 Avrupa konsensüsü adından da anlaşıldığı üzere, Avrupa’nın ve daha spesifik olarak, 47 Avrupa devletinin (yani AİHS’i imzalayan tarafların) sınırlarıyla sınırlıdır. Bu nedenle, dikkatlerden kaçmaması gereken şey, Avrupa konsensüsün yalnızca bölgesel geleneklerle paralellik kurmaya izin vermesidir.132 Bu durum, bölgesel ve uluslararası teamül kuralları arasında geçerli olabilecek farklılıklar sorusunu gündeme getirmektedir. Bölgesel teamül kuralı söz konusu olduğunda, onun kurucu unsurlarının uluslararası teamül kuralında olduğundan daha sağlam ve yoğun olması gerektiği savı ileri sürmek mümkündür. Zira bölgesel teamül, uluslararası teamülden daha çok devlet iradesine/rızasına dayanmaktadır.133 2. Jus Cogens Doktrini Uluslararası hukuk bakımımdan iki tür kural arasında normatif bir farklılaşma gerektiren jus cogens (emredici norm) kavramı, uluslararası hukuk normları içinde, devletlerin herhangi bir andlaşma ile ihlal edemeyecekleri ya da aykırı bir kural öngöremeyecekleri bazı üstün normları ifade etmektedir. Bu normlar, uluslararası hukuk düzeninde güçlü bir normatif etkiye sahiptir.134 VAHS 53.maddesi, akdedildiği anda jus cogens ile çelişen her andlaşmanın batıl olduğunu öngörmektedir. Aynı sözleşmenin 64.maddesi ise sonradan ortaya çıkan jus cogens normuna ilişkin durumu düzenlemektedir. Buna göre; sonradan ortaya çıkan bir jus cogens normu ile çatışan mevcut andlaşmalar batıl sayılacak ve bu andlaşmalar sona erecektir.135 UAD, işkence yasağını uluslararası teamül hukukunun bir parçası olarak nitelendirerek, bunun kesin bir norm (jus cogens) haline geldiğini vurgulamıştır. Buna göre; Bu yasak, yaygın bir uluslararası uygulamaya ve devletlerin opinio jurislerine dayanmaktadır ve çok sayıda uluslararası belgede 132 AİHM’in adı bu açıdan açıklayıcıdır. Ayrıca, bu insan hakları koruma sisteminin bölgesel kapsamı, Avrupa Konseyi Statüsü’nün önsözünde ve 4. maddesinde eşit derecede açıktır. Örneğin Malavi’nin AİHM’e taraf olmasına izin verilmemesinin nedeni budur. Tzevelekos /Dzehtsiarou, s. 4. 133 Tzevelekos /Dzehtsiarou, 2016, s. 4; Krş. Görüş için Bkz. Bozkurt vd., (2010), s. 88. 134 Mahmut Göçer, Uluslararası Hukuk ve İnsan Haklarının Uluslararası Korunması Uluslararası Hukukun İnsan Hakları Alanına Uygulamasından Kaynaklanan Kimi Sorunlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002, s. 170-171. 135 Öktem, (2013), s. 333.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1