19 TBB Dergisi 2022 (162) Burak ERDEM başkanlık sistemine geçilmiştir. Yürütme organının parlamento tarafından sınırlandırılmasının önüne geçilerek etkin ve istikrarlı bir hükümet kurabilme arzusunun yanı sıra ülkedeki çok kültürlü sosyokültürel yapının yönetilebilmesi ile ivedi ekonomik kalkınma hedefinin gerçekleştirilebilmesi için güçlü bir merkezi otoritenin şart olduğu düşünceleri, başkanlık sistemi tercihinde önemli rol üstlenmiştir.40 1999 Anayasası’nın 2. maddesine göre resmi adı “Nijerya Federal Cumhuriyeti” olan Nijerya, yine aynı madde uyarınca federal başkent bölgesi ve eyaletlerden oluşan bir federal devlettir. Nijerya Federal Cumhuriyeti’nde yasama yetkisi, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden meydana gelen Nijerya Ulusal Meclisi’ne aittir.41 Anlaşılacağı üzere, çift meclisli yasama organının esas olduğu Nijerya’da Ulusal Meclis, devletin federatif yapısı gereğince yasama yetkilerinin bir kısmını federe devlet meclisleriyle paylaşsa da önemli birtakım yasama yetkilerini de elinde bulundurmaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki Anayasa’nın 4. maddesinin 2. fıkrası uyarınca Ulusal Meclis’e gerek federal cumhuriyeti gerek federe devletleri ilgilendiren birçok konuda münhasır düzenleme yapma yetkisi de tanınmıştır.42 Benzer şekilde, federal devlet düzeninin bir diğer gereği olarak Nijerya’da, yürütme işlevine ilişkin yetkiler de merkezi devlet ve federe devletler arasında paylaştırılmış vaziyettedir. Anayasa’nın 5. maddesinin ilk fıkrasına göre, esasen halk tarafından seçilen devlet başkanına ait olan federasyonu yürütme yetkisi, bizzat başkanın kendisi tarafından kullanılabileceği gibi Anayasanın cevaz verdiği kimi hâllerde başkan yardımcısı ve bakanlarca da kullanılabilecektir. Aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca, federe devletlerde yürütme yetkisinin ise valilere ait olacağı hükme bağlanmıştır. Bununla beraber, valilere bırakılan yerel düzeydeki yürütme yetkileri hiçbir koşulda, federasyonun yürütme yetkilerinin kullanılmasını engellemek ve federasyon hükü40 Kunle Awotokun, “The Nigeria’s Presidentialism and the Burden of Profligacy in an Inchoate Constitutional Democracy”, Mediterranean Journal of Social Sciences, C. 11, S. 5, 2020, s. 40; Rotimi Suberu, Nigeria’s Permanent Constitutional Transition: Military Rule, Civilian Instability and “True Federalism” in a Deeply Divided Society, Forum of Federations, Occasional Paper Series, No. 34, 2019, s. 5-6; Mojekwu, s. 168. 41 1999 Nijerya Anayasası, madde 4/1. 42 Bahse konu yetkilerin tümü için bkz. 1999 Nijerya Anayasası, İkinci Liste, Yasama Yetkileri, Bölüm 1, Münhasır Yasama Yetkileri Listesi.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1