292 Zamanaşımından Feragat II. ÖNCEDEN FERAGAT YASAĞI İrade serbestisi zamanaşımı hukukunda da uygulama alanı bulan bir prensip olup, alacaklı ve borçlu, zamanaşımından feragat konusunda anlaşmakta serbesttir. Ancak bu prensibin, zamanaşımı süresini uzatmaya yönelik hukuki işlemler bakımından borçlunun ve dolaylı olarak hukuk güvenliğinin korunması amacıyla sınırlandırılabileceğine dikkat edilmelidir.26 Nitekim hukukumuzda bir yandan TBK m. 148 (OR Art. 129), diğer yandan TBK m. 160/1 (OR Art. 141) hükmüyle irade serbestisine bir sınırlama getirildiği görülmektedir.27 TBK m. 148, TBK’nın üçüncü bölümünün ikinci ayırımında (TBK m. 146, 147, 156/2, 158) öngörülen zamanaşımı sürelerinin sözleşmeyle değiştirilemeyeceğini,28 TBK m. 160/1 ise zamanaşımından önceden nenrecht Allgemeiner Teil, Band II, Schulthess Verlag, Zürich, 2020, N. 3384, dn. 215). Aksi halde bu hukuki imkânın uygulamasının sona ereceği belirtilmektedir (Fellmann, ZBJV, s. 225; Fellmann, HAVE, s. 157). Kanun koyucunun esasen bu değişiklikle sadece tarafların zamanaşımına tâbi olmayan bir alacak yaratamayacaklarını açıklığa kavuşturmak istediğine ilişkin olarak bkz. Wildhaber/Dede, Verzicht, s. 144; Wildhaber/Dede, Berner Kommentar OR, Art. 141, N. 39. 26 Wildhaber/Dede, Verzicht, s. 136. 27 Gauch/Schluep/Schmid/Emmenegger, N. 3373; Huguenin, s. 687, N. 2257; Laurent Killias/Matthias Wiget, Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR, CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Aufl., Schulthess Verlag, Zürich, 2016, Art. 129, N. 1; Stephen V. Berti, ZK-Zürcher Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Erlöschen der Obligationen, Art. 127-142 OR, 3. Aufl., Schulthess Verlag, Zürich, 2002, Art. 141, N. 1; Wildhaber/Dede, Berner Kommentar OR, Art. 129, N. 1. TBK m. 148 bakımından bu sonuç için bkz. Ergin Akçay, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Zamanaşımı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010, s. 32. 28 Ayrıca bkz. Mehmet Erdem, İstanbul Şerhi- Türk Borçlar Kanunu, C. 2, 3 (Madde 83-206), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019, m. 148, N. 1; Erdem, Zamanaşımı, s. 370; Selâhattin Sulhi Tekinay/Sermet Akman/Hâluk Burcuoğlu/Atilla Altop, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993, s. 1070; Çetiner/ Furrer/Müller-Chen, N. 1723; Fikret Eren/Ünsal Dönmez, Eren Borçlar Hukuku Şerhi, C. III (m. 83-206), Yetkin Yayınları, Ankara, 2022, s. 2646. Bu konuda verilmiş bir Yargıtay kararı için bkz. Yarg. 3. HD, 11.09.2003, E. 2003/10466, K. 9936 (Erhan Günay, Alacaklarda Zamanaşımı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, s. 112113). Kanunun üçüncü bölümünün ikinci ayırımındaki sürelerin kısaltılabilmesi gerektiği yönünde ayrıca bkz. Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, s. 1072. Sürelerin değiştirilemeyeceğine ilişkin söz konusu hükümden, bu sürelerin dolaylı olarak değiştirilmesi halinde ne şekilde hareket edileceği konusunda bir sonuca ulaşılamamaktadır. Bu kapsamda doktrinde, kanuni zamanaşımı süresinin hak düşürücü süreye dönüştürülmesinin, zamanaşımı süresinin geçersiz bir biçimde kısaltılması (TBK m. 148 gereği) anlamını taşıyacağı belirtilmektedir. Zira her iki kurum farklı özelliklere ve hukuki sonuçlara sahiptir. Hak düşürücü sürenin durması veya kesilmesinden söz edilemeyeceğinden, somut durumda bir durma veya kesilme sebebi söz konusu ise, zamanaşımı süresi böyle bir dönüşüm ne-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1