23 TBB Dergisi 2022 (162) Burak ERDEM 1. Başkana Tanınan Geniş Atama Yetkileri Nijerya Federal Cumhuriyeti’nde iktidarı neredeyse bütünüyle muhafaza eden bir yürütme organı modeline rastlanmasının başlıca sebeplerinden ilki, Devlet Başkanına anayasal düzlemde tanınan atama yetkileridir. Gerçekten de Nijerya Anayasası uyarınca Devlet Başkanı, gerek çeşitli kamu tüzel kişilerinin karar ve yönetim mercilerine gerek doğrudan ya da dolaylı biçimde yasama ve yargı organlarına yaptığı atamalar vasıtasıyla fonksiyonel anlamda oldukça üstün ve buyurgan bir konuma yerleşmektedir. Nijerya Anayasası’nın 153. maddesinde Danıştay, Federal Kamu Hizmeti Komisyonu, Federal Yargı Hizmeti Komisyonu, Bağımsız Ulusal Seçim Komisyonu, Milli Savunma Konseyi, Milli Güvenlik Kurulu ile Ulusal Ekonomik Konsey gibi federal düzeyde yasama ve yürütme işlevleri açısından kritik önem taşıyan organlar genel anlamıyla düzenlenmiş ve 154. madde ile bu organların başkan ve üyelerinin -Anayasanın ayrıksı düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla- Senato’nun onayına tâbi olmak şartıyla, Başkan tarafından atanacakları hükme bağlanmıştır. Dahası, ilgili maddenin 2. fıkrası uyarınca, söz konusu organlardan Danıştay, Milli Savunma Konseyi ve Milli Güvenlik Kurulu’na yapılacak atamalarda, Başkanın Senato’dan onay alması dâhi gerekmemektedir. Bununla birlikte, 157. madde uyarınca, Senato’nun onayına bağlı olarak atanan kişilerin görevden alınma usulünde de yine Senato etkin kılınmış ve Başkanın Senato üyelerinin en az üçte ikisinin olumlu oyunu alması durumunda, ilgili organlarda görev yapan kişilerin görevden alınabileceği düzenlenmiştir. Ek olarak, Anayasanın federal kamu hizmetlerinin işleyişinin düzenlendiği bölümünde yer alan ilgili hükümlerine göre; Hükümet Sekreterliği, Kamu Hizmeti Başkanlığı, büyükelçilik, baş temsilcilik ya da Bakanlık daimî sekreterliği gibi makamlara yapılacak atamalar da yine bizzat Başkan tarafından gerçekleştirilecektir. Nijerya’da anayasal organlar üzerinde yürütme organınca kurulan hâkimiyet, atama yetkilerinin kullanımıyla sınırlı biçimde değerlendirilmemelidir. Bilhassa, hâlihazırda yürürlükte bulunan 1999 Anayasası’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, başkanlık örgütüne hukuken bağlı şekilde yaratılan, kimi idari düzenleyici kurum ve kuruluşların da yürütme egemenliğinin sürdürülmesi amacına hizmet
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1