360 İsviçre ve Amerikan Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Yolda ve Eğitimde Geçen Sürelerin Çalışma ... bir eylemi gösterme yükümü” olarak tezahür etmektedir. Buradaki amacın sadece “üretim” biçiminde yorumlanması hatalıdır. Nitekim işverene sağlanacak fayda fiili üretimden başka şekillerde de ortaya çıkabilir.109 Gerçekten, Türk iş hukuku rejimi çalışma süresini düzenlerken yalnızca fiili çalışmaları esas almamıştır. Nitekim işçinin işverenin otoritesi altında olmakla birlikte asıl işini görmeksizin işveren tarafından meşgul edildiği süreler de çalışma süresinden sayılmıştır (İş K. m. 66/1-d). Şu durumda, yüksek mahkeme kararlarında gerekçe olarak gösterilen “eğitimin kimin yararına olduğu” ölçütü yerine doğrudan doğruya İş Kanunu’nun 66. maddesine dayanan bir yorumun benimsenmesi gerekli ve yeterlidir. Bu yapılırken, eğitimin işverenin otoritesine dayanıp dayanmadığı incelenmelidir. Bu konuda 29 CFR § 785.27 ve 29 CFR § 785.29 Türk hukukunda da yol gösterici olabilecek bazı ilkeler öngörmüştür. Buna göre, eğitimde geçen sürenin çalışma süresinden sayılıp sayılmayacağının; dolayısıyla şartları varsa fazla çalışma ücretine hak kazandırıp kazandırmayacağının tespitinde “gönüllülük” esasının araştırılması gerekmektedir. Buna göre, eğitime katılım işveren tarafından talep ediliyorsa, gönüllülükten bahsedilemeyecektir. Aynı şekilde, işçinin eğitime katılmayı reddetmesi halinde mevcut çalışma koşullarının veya iş ilişkisinin devamının olumsuz etkileneceğini anlaması veya bu düşünceye yönlendirilmesi halinde de katılımın gönüllü olduğundan söz edilemeyecektir. İsviçre hukukunda da aynı yöndeki ilkenin benimsendiği ifade edilebilir. Nitekim İsviçre İş Kanunu Hakkında 1 Numaralı Yönetmelik’in 13. maddesinde, eğitimin “işverenin talimatı”na dayanması halinde eğitimde geçen sürelerin çalışma süresinden sayılacağı düzenlenmiştir (Yön. m.13/4). Türk hukuku açısından da benimsenmesi gerektiğini düşündüğümüz bu yorum tarzı, iş sözleşmesindeki bağımlılık unsuruna da temas etmektedir. Nitekim öğretide ifade edildiği üzere “olması gereken bakımından çalışma süresi tanımının işçi-işveren arasındaki kişisel bağımlılık esası çerçevesinde belirlenmesi” gerekmektedir.110 109 Köseoğlu, s. 123. 110 Odaman, s. 7.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1