27 TBB Dergisi 2022 (162) Burak ERDEM Anayasa’nın 56. maddesinin 2. fıkrasına göre, aksi Anayasa’da belirtilmedikçe karar yeter sayısı, her iki meclis için de toplantıya katılanların salt çoğunluğu olarak belirlenmiştir. Bununla beraber, bir tasarının yasalaşabilmesi için her iki meclis tarafından karar yeter sayılarına uygun biçimde kabul edilmesi yeterli olmayıp; aynı zamanda Başkan tarafından veto edilmemesi de gerekmektedir. 58. maddenin ilgili fıkralarına göre, Senato ve Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilen bir yasa tasarısı, onaylanmak üzere Başkana sunulacak ve Başkan, otuz günlük süre içerisinde kanunu onayladığını ya da onaylamadığını belirtecektir. Onayın gerçekleştiği durumlarda tasarı, kanunlaşarak yürürlüğe girecek; başkanın veto yetkisini kullandığı hâllerde ise ilgili tasarı Ulusal Meclis’e geri gönderilecektir. Meclislerde yapılacak ikinci oylamada tasarının yürürlüğe girebilmesi için bu kez üçte iki çoğunluk aranacak, ilgili nisabın sağlandığı durumda ise bu kez Başkanın onayına ihtiyaç duyulmayacaktır. Kısacası, Anayasa’nın 58. maddesi hükümleriyle Nijerya hukukunda Devlet Başkanına tanınan bu yetki, tipik bir güçleştirici veto yetkisidir. Anayasal düzlemde Devlet Başkanına güçleştirici veto yetkisi tanınması, yasama yetkisinin birçok hâlde gereği gibi kullanılamamasına yol açtığı iddiasından hareketle doktrinde eleştiriyle karşılaşmaktadır. Ulusal Meclis tarafından kabul edilen herhangi bir yasa tasarısına Başkanca onay verilmediği durumlarda, tasarının Meclisçe ikinci kez kabulü için üçte iki gibi oldukça yüksek sayılabilecek bir çoğunluğun aranıyor olması, Nijerya’da yasamanın yürütme organı karşısındaki dezavantajlı konumunun başlıca sebeplerinden sayılmaktadır. Zira ancak bir hayli istisnai koşullarda gerçekleşebilecek, Devlet Başkanının bağlı bulunduğu partinin milletvekilleriyle dahi derin görüş ayrılıkları yaşama olasılığı dışında, veto yetkisinin kullanıldığı durumlarda tasarının Ulusal Meclis’te üçte iki gibi bir nisapla kabul edilebilmesi ihtimali oldukça zor görünmektedir. Bu sebeple, Anayasa’da Devlet Başkanına tanınan güçleştirici veto yetkisi, pratikte yasama işlemlerinin de Başkanın iradesine tâbi olması neticesini doğurmaktadır.54 54 Falana, s. 127.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1