373 TBB Dergisi 2022 (162) Özde DEREBOYLULAR güvencesi mutlaktır. Gerek özgür, gerekse özgürlüğü kısıtlanmış bir kişi, bu haktan yararlanır ve kendi rızasıyla bu haktan tasarruf etmesi mümkün değildir.19 Beşinci madde, Sözleşmede güvence altına alınan diğer hak ve özgürlüklerden daha açık ve kapsamlı bir biçimde düzenlenmiştir.20 Madde hükmüyle güdülen amaç kişinin güvenlik içinde olmasını; onun keyfi olarak yakalanmak, gözaltında tutulmak, tutuklanmak ve cezalandırılmak suretiyle hareket özgürlüğünün kısıtlanıp, istediği yere gidip gelebilme serbestisinin kaldırılmamasını ve bunun güvencesi içinde yaşamını sürdürmesi ve geliştirmesini sağlamaktır.21 Bu durum AİHM içtihatlarına da yansımaktadır.22 Madde, “Herkesin kişi özgürlüğüne ve güvenliğine hakkı vardır” şeklinde bir özgürlük karinesi ile başlamaktadır (AİHS m. 5/1). Sözleşme, hakkın öznesi bakımından herhangi bir sınırlama getirmemiştir. Özel bir rejime tabi tutulan silahlı kuvvetler mensupları da dahil olmak üzere bu haktan herkes yararlanabilmektedir. Ancak kişi özgürlüğü mutlak bir hak değildir; kısıtlanabilir ve olağanüstü hallerde askıya alınabilmesi mümkündür.23 Bu özgürlük karinesinin hangi koşullarda ve nasıl sınırlanabileceği de birinci paragrafta altı kategoriden oluşan bir liste halinde belirtilmiştir.24 Maddede belirtilen kumaran, International Human Rights Law, p. 261; Tezcan/Erdem/Sancakdar/ Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin, Ankara 2016, s. 192. 19 Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 192; Bernadette Rainey/Elizabeth Wicks/Clare Ovey, The European Convention on Human Rights, OUP, Oxford 2014, s. 213. 20 Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 192; Tanju Sarıgül, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde Kişiye Tanınan Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Seçkin Yay., Ankara 2013, s. 30; Dijk, P/Hoof G.T.H, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Kluwer Law International, Hague, 1998, s. 345. 21 Behiye Eker Kazancı, “AİHS ve AİHM Kararları Çerçevesinde Yakalama ve Tutuklama Koruma Tedbiri ile Kişi Güvenliği ve Hürriyetinin Sınırlandırılması” TBBD 2012(98), s. 74; Seyithan, Kişi Özgürlüğü ve Güvencesi, s. 2 vd; Tezcan/ Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 192. 22 Peter Kempees, A Systematic Guide to the Case-Law of the European Court of Human Rights, Martinus Nijhoff Publishers, The Hague 1996, s. 58. 23 AİHS’nin askıya alma rejimini 15. madde düzenlemektedir. Bu madde gereğince savaş zamanında veya ulusun yaşamını tehdit eden başka bir olağanüstü durumda, beşinci madde bağlamında kişi özgürlüğünün taraf devletçe bu madde hükümleri onbeşinci madde çerçevesinde derogasyona tabi tutulmasının mümkün olduğudur. 24 Bu sınırlamalar şu şekildedir: “a) Kişinin yetkili bir mahkeme tarafından verilmiş mahkumiyet kararı sonrasında yasaya uygun olarak tutulması; b) Kişinin bir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1