374 Kuzey Kıbrıs Hukukunda Tutuklama Tedbirinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında ... istisnalar sınırlayıcıdır, dar yoruma tabidir ve genişletilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla maddede sınırlayıcı olarak gösterilen nedenler dışında gerçekleştirilecek bir özgürlük kısıtlaması 5. maddenin ihlaline yol açacaktır.25 Ancak bu şekilde bir yaklaşım, 5. maddenin amacı ile tutarlı olacak, yani bireylerin özgürlüğünün haksız yere kısıtlanmamasını güvenceleyecektir. Madde bu sebeple kişinin özgürlüğünden yoksun bırakılabileceği durumları da tüketici bir liste şeklinde sunmaktadır. Kişi özgürlüğüne gerçekleştirilecek herhangi bir müdahalenin 5. madde bakımından haklı görünebilmesi için, iki önemli şart yerine getirilmelidir. İlk olarak, özgürlüğe müdahale “hukuki olmalı”, “keyfi” olmamalıdır.26 Bu bağlamda hukukilik genel bir ön şart olarak belirlenmiştir. Yasallık koşulu uyarınca, özgürlükten yoksun bırakma “yasanın öngördüğü koşula uygun” olarak gerçekleşmelidir. Bunun amacının bireyin keyfiliğe karşı korunmasını sağlamak olduğu konusunda bir duraksama yoktur.27 Kişi özgürlüğünü kısıtlayan her türlü işlem, yüyürlükteki mevzuatın öngördüğü usul izlenerek, keyfilikten uzak, yetkili merciin kararıyla ve dürüstlük ilkesi çerçevesinde uygulanmalıdır.28 Aynı zamanda, iç hukukun usul kuralları Sözleşmenin hükümleriyle uyum içinde olmalıdır. İkinci olarak ise, özgürlüğe müdahale Sözleşmede gösterilen istisnalara uygun olarak mahkeme yarafından yasaya uygun olarak verilen bir karara uymaması sebebiyle veya aysanın öngördüğü bir yükümlülüğün uygulanmasını sağlamak amacıyla yasaya uygun olarak yakalanması veya tutulması; c) Kişinin bir suç işlediğinden şüphelenmek için inandırıcı sebeplerin bulunduğu veya suç işlemesine ya da suçu işledikten sonra kaçmasına engel olma zorunluluğu kanaatini doğuran makul gerekçelerin varlığı halinde, yetkili adli merci önüne çıkarılmak üzere yakalanması veya tutulması; d) Bir küçüğün gözetin altında eğitimi için usulüne uygun olarak verilmiş bir karar gereği tutulması veya yetkili merci önüne çıkarılmak üzere yasaya uygun olarak tutulması; e) Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engellemek amacıyla hastalığı yayabilecek kişilerin, akıl hastalarının, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılarının veya serserilerin yasaya uygun olarak tutulması; f) Kişinin usulüne aykırı surette ülke topraklarına girmekten alıkonması veya hakkında derdest bir sınır dışı ya da iade işleminin olması nediyle yasaya uygun olarak yakalanması veya tutulması” (AİHS, m. 5/1(a-f)). 25 Harris/O’Boyle/Bates/Buckley, Law of the European, s. 306; Tezcan/Erdem/ Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 194; Rainey/Wicks/Ovey, The European Convention, s. 217. 26 OsmanDoğru/Atilla Nalbant, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi C. 1, Legal, İstanbul 2016, s. 370. 27 AİHM’in Litvanya’ya karşı 31.7. 200 tarihli Jecius kararı, BN. 34578/97, prg. 56. 28 Sarıgül, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, s. 41.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1