375 TBB Dergisi 2022 (162) Özde DEREBOYLULAR gerçekleştirilmelidir. Bu istisnalar m. 5/1(a-f) bentlerinde gösterilenlerdir.29 Kısaca bir özgürlükten yoksun bırakma, hukuka uygunluk taşımadığı veya hukuka uygun olsa dahi olayda istisnalara uygunluk şartını yerine getirmediği takdirde Sözleşmenin m. 5/1 fıkrası ihlal edilmiş olacaktır. KKTC Anayasası’nın 16. maddenin ilk fıkrası, herkesin kişi özgürlüğü hakkına sahip olduğunu belirtmekte, 2. fıkrası ise, bu hakkın hangi hallerde meşru olarak kısıtlanabileceğini düzenlemektedir.30 Böylelikle kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı belirtilen haller dışında kişinin özgürlüğünün sınırlandırılması hukuka aykırı olacaktır. Öte yandan, 16. maddenin 3. fıkrasına göre “Kimse, ölüm veya hapis cezasını gerektiren bir suçüstü halinde, yasa ile konduğu zaman ve gösterildiği usullere uygun olarak ve gerekçe, yargıç kararına dayanarak düzenlenmiş adli bir belge bulunmaksızın yakalanamaz”.31 Bu fıkranın hukuki etkileri aşağıda detaylandırılacaktır. Maddenin (4) – (10) fıkraları ise özgürlüğü sınırlandırılan kişiye sağlanacak birtakım usulü güvenceleri düzenlemektedir. 29 Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C. 1, s. 370. 30 Kişilerin özgürlüklerinin hangi hallerde kısıtlanabileceği 16’ıncı maddenin 2’inci fıkrasında şu şekilde gösterilmiştir: “(a) Yetkili mahkemece hakkında hüküm verilmiş bir kişinin tutukluluğu; (b) Mahkemece verilmiş yasal bir emre uymamaktan dolayı bir kişinin yakalanması veya tutukluluğu; (c) Bir kişinin, suç işlediği makul şüphesi üzerine, yetkili yargı mercii önüne getirilmesi amacıyla veya suç işlemesini önlemenin veya işledikten sonra kaçmasına engel olmanın makul olarak gerekli görüldüğü hallerde yakalanması veya tutukluluğu; (ç) Bir küçüğün ıslahı amacıyla yasal bir emirle bakım altına alınması veya yetkili yargı mercii önüne getirilmesi amacıyla yasal tutukluluğu; (d) Bulaşıcı bir hastalık yayabilecek kişilerin, akıl hastalarının, alkoliklerin, uyuşturucu madde düşkünlerinin veya serserilerin tutukluluğu; (e) Bir kişinin, Devlet topraklarına izinsiz girmesini önlemek için veya bir yabancının sınırdışı edilmesi veya geri verilmesi işlemine girişilmesi nedeniyle yakalanması ve tutukluluğu; (f) Herhangi bir yabancının Cumhuriyette herhangi bir maddi yükümlülükten kurtulmak amacı ile Cumhuriyeti terk etmesini önlemek için yakalanması ve tutukluluğu; (g) Birden fazla uyruklu Cumhuriyet yurttaşlarının, uyruğunda bulundukları diğer ülke yasaları karşısında işlemiş oldukları suçlar nedeniyle haklarında verilmiş mahkeme kararlarının, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile o ülke arasında adli yardım ve mahkeme ilamlarının karşılıklı tenfizi antlaşması bulunması kaydıyla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde infazı için tutukluluğu”. 31 Bu noktada, ölüm cezasının 20/2014 sayılı tadilat yasası ile Fasıl 154 Ceza Kanunu’ndan kaldırıldığını belirtmek gerekir. Söz konusu ifadenin neden hala Anayasa’da yer aldığı anlaşılır değildir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1