381 TBB Dergisi 2022 (162) Özde DEREBOYLULAR sözcüklere basit sözlük anlamları verildiğinde ortaya abes bir anlatım çıkmadığını, aksine gayet açık ve anlaşılır bir anlatım çıktığını, kanun koyucunun dilemiş olsa idi, hapis cezasına bir süre öngörecek durumda olduğunu, ancak bu yönde bir süre belirleme yoluna gitmediğini ifade ederek, söz konusu kanun maddesinin Anayasa’nın 16(3) maddesine aykırı olmadığını karara bağlamıştır.42 b. Özel Kişilerin ve Hakimlerin Tutuklama Yetkisi Fasıl 155’in 15. maddesi, özel kişilerin, iki yıldan fazla hapis cezası veya ölüm cezası gerektiren bir suça ilişkin olarak suçüstü halinde tespit ettikleri bir şüpheliyi, müzekkeresiz olarak tutuklayabilmesini düzenlemektedir (m. 15/1-a)43. Burada belirtmek istediğimiz bir husus, özel kişilerin bir suçun cezasının 2 yıldan fazla hapis cezası olduğunu bilmelerini beklemenin yerinde olmadığıdır. Fasıl 155’in 15. maddesinin 2. fıkrası ise, mala zarar vermekle ilgili bir suç işlemekte olduğu görülen şüphelinin, mal sahibi veya mal sahibinin müstahdemi veya mal sahibinin yetkilendireceği bir kişi tarafından müzekkeresiz olarak tutuklanabileceğini hükme bağlamaktadır. 15. madde kapsamında tutuklama yapan herhangi bir kişi, Türk hukukunda yakalamada 42 KKTC Anayasa Mahkemesi, D. 1/92, Dava No: 3/1992, Karar Tarihi: 26 Mart 1992, s. 5 “Anayasa’nın 16. madde 3. fıkrasının son derece açık ve net olduğu ve ona orada belirtilen anlamdan başka bir anlam verilmeyeceği görüşündeyiz. Aksine hareket edip kuralda yer almayan hapis süresini, yorum yolu ile, kurala koymak ilgili kuralın gerek özüne ve gerekse sözüne aykırı olur”. 43 Türk hukukuna baktığımızda ise konunun CMK’nın 90. maddesinin birinci fıkrasında düzenlendiğini görmekteyiz. İlgili düzenlemeye göre, “(a) Kişiye suçu işlerken rastlanılması, (b) Suçüstü bir fiilinden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması, hallerinde herkes tarafından geçici olarak yakalama yapılabilir”. “(a) Kişiye suçu işlerken rastlanılması, (b) Suçüstü bir fiilinden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması, hallerinde herkes tarafından geçici olarak yakalama yapılabilir”. Birinci durumda, suçüstü hali vardır. Kanun, bu durumu yeterli görmüş ve failin kaçma tehlikesi bulunmasını veya failin kimliğini hemen tespit etme imkanının bulunmaması gibi ayrıca bir koşul aranmaksızın, herkesin yakalama yapabilmesine imkan tanımıştır. İkinci durum açısından ise, kişiye suçüstü halinde rastlanmamakta, henüz fiilin işlenmesinin hemen ardından takip edilerek veya fiilin çok kısa süre önce işlendiğini gösteren eşya veya delille bir kimsenin, yakalanması durumunda herkesin yakalama yapabilme yetkisi doğmaktadır. Bu durumda herkesin yakalama yapabilmesi için ayrıca; kişinin kaçma olasılığının bulunması veya kimliğini hemen belirleme olanağının bulunmaması gerekir. Burada, gerçek bir suçüstü durumu bulunmadığından yakalama yapılabilmesi için ayrıca bu koşulların da gerçekleşmesi aranmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1