389 TBB Dergisi 2022 (162) Özde DEREBOYLULAR kişinin hakim önüne çıkarılmasının isteme bağlı olmadığını; otomatik olarak gerçekleşmesi gerektiğini belirtmiştir.69 Sözleşme metninde belli bir gözaltı süresi öngörülmemiş olup, yakalanan kişinin derhal bir hakim veya yargı yetkisine sahip bir görevli huzuruna çıkarılması gerekliliğine vurgu yapılmıştır.70 AİHM suçun bireysel ya da toplu olarak işlenmesini dikkate almamakta; sadece olağan ve olağanüstü dönem bakımından gözaltı süresinin farklılık arz edebileceğine dikkat çekmektedir.71 Mahkeme tarafından, hangi sürenin derhal kriterine uygun olacağı konusunda kesin bir kural getirilmemiş, somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmesi gerektiğine işaret edilmiştir.72 AİHM’in bu husustaki en önemli kararlarından biri Brogan ve Diğerleri/İngiltere kararıdır. Mahkeme bu kararda, İngiltere’nin olayın terörizmle bağlantısı olması nedeniyle soruşturma açısından güçlük arz ettiği şeklindeki savunmasına rağmen, dört gün altı saatlik bir gözaltı süresinin, Sözleşmenin 5(3) maddesindeki “derhal” kavramıyla bağdaşmadığı sonucuna varmıştır.73 AİHM terör suçlarının soruşturulmasının yetkililere özel bazı güçlükler çıkardığına vurgu yapmakla birlikte, genel olarak gözaltı süresi olarak kabul ettiği dört günlük süreyi aşan süreleri ihlal edici nitelikte bulmaktadır.74 Brogan kararı, suçun niteliği ne olursa olsun olağan hallerde gözaltı süresinin dört günü aşamayacağını ortaya koymaktadır.75 Ancak hemen belirtilmesi gereken bir husus şudur; dört günlük bu süre, yetkililere yakalanan kişiyi koşulsuz ve denetimsiz olarak hiçbir işlem yapmaksızın dört gün boyunca gözaltında tutmak için verilen bir açık 69 Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 236; Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 395; Sarıgül, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, s. 96. 70 Turhan, Kişi Özgürlüğü ve Türkiye, s. 238; Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 395. 71 Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 395; Sarıgül, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, s. 95. 72 AİHM’in İngiltere’ye karşı 18.1.1978 tarihli İrlanda kararı, Seri A, no. 25, prg. 196199. 73 AİHM’in İngiltere’ye karşı 29.11.1988 tarihli Brogan kararı, BN. 11209/84, 11234/84, 11266/84, 11386/84, prg. 62. 74 Sarıgül, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, s. 95; Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 236; Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 396; Turhan, Türkiye’de Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği, s. 241. 75 Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 396.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1