395 TBB Dergisi 2022 (162) Özde DEREBOYLULAR için, çeşitli kaza mahkemelerinde hâkim huzuruna çıkarttıklarıdır.92 Bu durum ne kabul edilebilir ne de sürdürülebilirdir. AİHS ise bu konuda, yakalanan veya tutuklanan kişinin hemen bir hâkim veya adli görev yapmaya yasayla yetkilendirilmiş bir kamu görevlisinin önüne çıkarılması gerektiğine değinmektedir (AİHS m. 5/3). Böylelikle AİHM kişinin önüne çıkarılacağı makamın belli bir nitelikte olmasını aramaktadır.93 AİHM kararlarında özellikle savcıların konumu tartışmalı olup bu konuda pek çok içtihat bulunmaktadır.94 KKTC hukukunda tutuklanan kişi her halükârda bir hâkim önüne çıkarıldığından ve hâkim de adli görev yapmaya yasayla yetkilendirilmiş bir kişi olduğundan, bu noktada Sözleşme ile iç hukuk arasında bir uyumsuzluk gözlemlenmemektedir. Yine de tutukluluk süresinin uzatılmasına ilişkin kararın soruşturulması yapılmakta olan suçu yargılama yetkisine sahip olan mahkeme tarafından verilmesi daha isabetli olacaktır. Tutukluluk süresinin uzatılabilmesi için iddia makamının birtakım hususlarda mahkemeyi tatmin etmesi gerekmektedir. Bu hususlar şu şekildedir: (1) Şüphelinin suç ile ilgili olabilme ihtimali; (2) Suç hakkındaki soruşturmanın tüm çabalara rağmen tamamlanamamış olması; (3) Soruşturmanın selameti açısından şüphelinin tutuklu kalmasının gerekli olması.95 a. Şüphelinin Suç ile İlgili Olabilme İhtimali KKTC Anayasasının 16’ıncı maddesinin 2. fıkrasının c bendinde “bir kişinin suç işlediği makul şüphesi üzerine, yetkili yargı mercii önüne getirilmesi amacıyla” özgürlüğünün kısıtlanabileceğinden bahsedilmektedir. Makul şüphenin ne olduğu KKTC mevzuatında veya mahkeme kararlarında tanımlanmamakla birlikte çalışmanın önceki bölümlerinde bu hususa ilişkin yapmış olduğumuz açıklamalar bu bölüm için de ışık tutar niteliktedir.96 O halde, kişiler ancak “makul şüphe” üzerine tutuklanabilir ve tutukluluk süreleri uzatılabilir. Ne var ki, 92 Sözmener, Ceza Genel ve Ceza Usul, s. 317. 93 Mowbray, Cases, Materials and Commentary, OUP, Oxford 2012, s. 300; Harris/O’Boyle/Warbrick, Law of the European, s. 338; Doğru/Nalbant, İnsan Hakları C.1, s. 397; Sarıgül, Kişi Özgürlüğü, s. 91. 94 Örneğin, AİHM’in İsviçre’ye karşı 4.11.1979 tarihli Schiesser kararı, Seri A, no. 34, prg. 377. 95 Sözmener, Ceza Genel ve Ceza Usul, s. 324. 96 Bkz. s. 10-12.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1