400 Kuzey Kıbrıs Hukukunda Tutuklama Tedbirinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında ... suçlarda tutukluluk süresinin 1 yıl olarak belirlenmiş olup, zorunlu hallerde gerekçesi gösterilmesi kaydıyla 6 ay daha uzatılabilmektedir (CMK, m. 102/1). Öte yandan, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde ise tutukluluk süresi iki yıl olarak belirlenmiş olup, kanun koyucu zorunlu hallerde bu sürenin üç yıl daha uzatılabilmesini öngörmüştür. Ayrıca 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12.4.1991 tarih ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda uzatma süresi toplam beş yılı geçemez (CMK, m. 102/2). Bu durumda, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarda, iki yıllık temel süre ve üç yılı geçmeyen uzatma ile, tutukluluk süresi toplamda sekiz yıla kadar uzayabilir.118 Kanun koyucunun, uzatma süresini ana süreden uzun düzenlemesindeki sebep anlaşılır değildir. Bunun yanında, 8 yıla kadar uzayabilen bir tedbirin, ceza değil koruma tedbiri oluşu ve geçici mahiyette olması gerekliliğiyle bağdaşmadığını düşünmekteyiz.119 Konunun AİHS açısından düzenlenmesine baktığımızda ise, gözaltına alındıktan sonra, hâkim ya da hukuken yetkili bir adli makamın karşısına çıkarılan ve tutuklanmasına karar verilen kişinin makul süre içinde yargılanma veya yargılama süresince serbest bırakılma hakkı olduğunu görmekteyiz (AİHS, m. 5/3). Beşinci madde kapsamında, makul süreyi aşmaması gereken husus, yargılamanın uzunluğu değil, tutukluluk süresidir. Yargılamanın uzunluğu, Sözleşmenin 6(1) maddesi kapsamında değerlendirilmesi gereken bir husustur.120 Sözleşme, tutukluluk için belli bir süre öngörmemekte, makul süre (reasonable time) ölçütünü kullanmaktadır.121 AİHM önüne gelen her somut olayın özelliklerini değerlendirerek makul sürenin aşılıp aşılmadığını saptamaya çalışmaktadır. Tutukluluk süresinin makul olup olmadığı konusunda esas alınan süre, “kişinin özgürlüğünün fiilen kısıtlandığı tarihten başlayıp ilk derece mahkemesinin esas hakkındaki karar tarihinde biten dönem 118 Soyaslan, Ceza Muhakemesi, s. 326; Öztürk vd., Nazari ve Uygulamalı, s. 468; Yenisey/Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi, s. 369; Özbek vd., Ceza Muhakemesi, s. 332. 119 Aynı yönde görüş için bkz. Öztürk/Tezcan/Erdem vd., s. 474-478. Konu hakkında detaylı bilgi için bkz. Yenidünya/İçer, s. 339; Yenisey/Nuhoğlu, s. 369 vd. 120 Sarıgül, Kişi Hürriyeti, s. 98. 121 Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, El Kitabı, s. 238; Mowbray, Cases, Materials and Commentary, s. 305.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1