33 TBB Dergisi 2022 (162) Burak ERDEM çe bu anlamıyla, yasama ve yürütme organları arasında işbirliğini ve dayanışmayı artırıcı bir işlev de görmektedir.67 Dolayısıyla, hazırlanış sürecinde yasama organına geniş ve etkili yetkilerin verildiği hükümet sistemlerinde bütçe, yürütmenin hukuka uygunluğunun sağlanmasında yasama organının sahip olduğu önemli bir denetim aracı olarak kabul edilmektedir. Öncelikli olarak değinmek gerekir ki, Nijerya Anayasası’nın 80. maddesine göre, ülkede vergiler vasıtasıyla ya da vergi dışı yollarla, federal hükümet tarafından toplanan bütün gelir ve mali kaynaklar, Federal Konsolide Gelir Fonu (Consolidated Revenue Fund of Federation) adı verilen bir fona aktarılmaktadır. Bahse konu madde uyarınca, Ulusal Meclis tarafından usulüne uygun olarak çıkarılmış bir Ödenek Kanunu (Appropriation Act), Ek Ödenek Kanunu (Supplementary Appropriation Act) yahut 81. madde hükümlerine uygun başkaca bir kanun bulunmadıkça yürütme organı, ilgili fondan para tahsis edememektedir. Federal bütçenin hazırlanış ve kabul ediliş sürecine ilişkin, Anayasa’nın 81. maddesinde yer verilen, “Başkan, her mali yılda, bir sonraki mali yıl için geçerli gelir ve gider tahminlerinin Ulusal Meclis’e sunulmasını sağlar” hükmü ile Nijerya’da bütçe kanunu teklif yetkisi, açıkça yürütme organına bırakılmıştır. Maddenin ilgili diğer fıkralarına göre, Ulusal Meclis’e sunulan gelir ve harcama kalemleri, çıkarılacak bir kanunla onaylanabileceği gibi öngörülemeyen bir harcama ihtiyacının ortaya çıkması durumunda da Ek Ödenek Kanunu yine Meclis tarafından çıkarılabilecektir. Bununla beraber Anayasa’nın 82. maddesi, Ödenek Kanunu’nun Meclis tarafından onaylanmadığı durumlarda Başkan’a, ilgili kanun yürürlüğe girinceye dek gerekli harcamaları karşılaması amacıyla Fon’dan para çekme yetkisi tanımaktadır. Her ne kadar Başkan’a tanınan işbu yetki sayesinde, yasama ve yürütme organları arasında yaşanması muhtemel fikir ayrılıkları ve çatışmalar neticesinde ortaya çıkabilecek sistem tıkanıklıklarının önüne geçilebilecekse de bu durum, parlamentonun yürütme organı karşısında sahip olduğu en önemli kozlardan birini, Başkan yararına zayıflatmaktadır. Nitekim Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, yasama ve yürütme kuvvetleri arasında doğan kimi ihtilafların, bütçeye ilişkin bu yetki karmaşasından kaynaklandığı ileri sürülmektedir.68 67 Karaer, s. 73; Gözler, s. 649. 68 Aiyede, s. 74.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1