34 Güçlü Yürütme Organının Egemen Olduğu Afrika Başkanlık Sistemleri ve Nijerya Örneği Bütçeye ilişkin yukarıda söz edilen yetki dışında, Anayasaca Başkana tanınan kimi mali yetkiler de benzer şekilde, güçlü bir yürütme organının inşasına katkıda bulunmaktadır. Bu bakımdan Nijerya Anayasası, “kamu hesaplarının denetimi” başlıklı 85. maddesiyle, Federasyon tarafından toplanan gelirlerin ve yapılan harcamaların denetlenmesi maksadıyla bir Genel Denetçi atanacağını öngörmüştür. Komisyon ve ajanslar da dâhil olmak üzere, kural olarak tüm kamu kurum ve kuruluşlarını denetleme yetkisini haiz Genel Denetçi, maddenin son fıkrasına göre görevlerini yerine getirirken, herhangi bir makam veya kişinin yönlendirmesine yahut kontrolüne tâbi olmayacaktır. Bununla beraber, Anayasa’nın 86. maddesi uyarınca Genel Denetçi, Senato’nun onayını almak koşuluyla Başkan tarafından atanacak; Genel Denetçi’nin ofisinde görev yapacak kamu görevlileri ise yine doğrudan Başkan tarafından görevlerine atanacaktır. Genel Denetçi’nin görevden alınması ise atanmasına kıyasla daha sıkı şartlara bağlanmış olup göreve son verme işleminde Başkanın bu yönde iradesiyle birlikte Senato’nun üçte iki çoğunluğu aranmıştır. Son olarak bahsetmekte yarar vardır ki yasama organının görev ve yetkilerinin düzenlendiği anayasal hükümlerde, vergi ve benzeri mali yükümlülük koyma ile kaldırma yetkilerinin sarih biçimde Ulusal Meclis’e verilmesine karşın, pratikte kimi zaman yürütme organının herhangi bir parlamento kararına ya da kanuna dayanmaksızın kişilere mali sorumluluklar yüklediği de gözlemlenebilmektedir. Örneğin, 2005 senesinde Başkan Obasanjo, yasama organının konuya ilişkin herhangi bir kararı bulunmamasına rağmen, uygulamada petrol vergisi olarak adlandırılan bir vergi getirmiş ve bu durum, organlar arasında ulusal çaplı bir krize vücut vermiştir. Her ne kadar kriz, kamuoyunun da desteğini arkasına alan yasama organı lehine çözümlenmiş olmasından ötürü hukuka uygun biçimde çözüme kavuşturulabilmişse de bu durum, pratikte Başkan’ın yasama organı karşısında ne denli güçlü bir pozisyonda bulunduğunu gözler önüne sermektedir.69 5. Siyasi Atmosferin ve Seçim Sisteminin Etkisi Konuya dair değinilmesi lâzım gelen son husus, Nijerya’da etkili siyasi atmosferin ve geçerli seçim sisteminin, güçlü bir yürütme organının varlık kazanmasına ne denli tesir ettiğidir. Yukarıda da belir69 Bilgin, s. 241.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1