39 TBB Dergisi 2022 (162) Burak ERDEM susta olduğu gibi bu durum da Nijerya’da yürütme organının uygulamada parlamento üzerinde kurduğu hâkimiyetin bir diğer gerekçesini teşkil etmektedir. SONUÇ Sosyokültürel ve siyasi birtakım gerekçelerle başkanlık sistemini tercih eden Afrikalı devletlerin geneline bakıldığında güçlü bir yürütme organı etrafında şekillenen hükümet sistemlerine rastlanmaktadır. Gelişmemiş ve zayıf demokrasi kültürü, yoğun siyasi katılım olanaksızlıkları, patron-müşteri ilişkisi üzerinde konumlanmış politik konjonktür benzeri birçok etmen, yürütme organı lehine düzenlenmiş anayasal hükümlerle birleştiğinde ortaya gerek parlamento gerek yargısal merciler üzerinde tahakküm kurmuş bir başkan ve yürütme organı çıkmaktadır. Hâl böyleyken, başkanlık sistemini benimseyen Afrika ülkelerinde, esasen yasama ve yürütme kuvvetlerinin sert ayrılığına dayanan bir hükümet sistemiyle karşılaşılamamakta; siyasi iktidarı bünyesinde toplayan yürütme organı, baskıcı ve otoriter bir nitelik kazanmaktadır. Ekonomik açıdan yaşadığı gelişmeler ile ülkede gelişen anayasacılık hareketlerinin etkisiyle, sahip olduğu hükümet sistemi modeli bakımından tipik Afrikalı devletlerden bir nebze farklılaşmış olsa da Nijerya’da da pratikte diğer devlet organları üzerinde egemenlik kurmuş bir başkan ve yürütme organına rastlanılmaktadır. Bu durumun temel nedenlerinden biri, yürütme organının yetki, görev ve işleyişine ilişkin düzenlenen anayasal hükümlerdir. Zira her ne kadar önemli kamusal atama ve görevden alma işlemleri söz konusu olduğunda, Devlet Başkanı Senato’nun iradesiyle sınırlandırılmışsa da diğer birçok konuda Başkana geniş yetkiler tanınmak suretiyle parlamento ve Başkan arasında dengeyi sağlamaya elverişli anayasal mekanizmalar devre dışı bırakılmıştır. Yargısal mercilere yapılacak atamaların çoğu zaman yalnızca Başkanın takdirine bırakılması, sahip olduğu güçleştirici veto yetkisi sebebiyle yasama tasarruflarının bir bakıma Başkanın iradesine tâbi olması, Başkana bütçe konusunda yasamanın bütçe gücünü ortadan kaldırma potansiyelini haiz yetkiler verilmesi ve impeachment usulünün işlevsizliği gibi birçok husus, Nijerya Federal Cumhuriyeti’nde Devlet Başkanının kazandığı egemen pozisyonun anayasal dayanakları olarak karşımıza çıkmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1