45 TBB Dergisi 2022 (162) Bahattin ARAS zuatın belirlediği esasların dışında hükümlü ve tutuklunun haklarını ihlal eden, onları rencide eden keyfi bir uygulamaya dönüşmemesi gerekir. Zor ve kelepçe kullanılması istisnai bir uygulama olması nedeniyle bir noktada bunların baskılama veya ikincil bir cezalandırma yöntemi olarak kullanılmaması gerekir. Mevcut çalışmada infaz hukukuna ilişkin temel kavram ve ilkeler ışığında hükümlü ve tutuklulara yönelik cezaevlerinde zor kullanılması ve kelepçe takılmasının sınırlarına ilişkin temel esaslar ve uygulamada yaşanan sorunlar ile oluşan hak ihlalleri ele alınacaktır. Bu konular ele alınırken ilgili ulusal ve uluslararası mevzuat hükümleri ile birlikte Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, Anayasa Mahkemesi’nin ve Yargıtay’ın konuya ilişkin uygulama ve içtihatlarına da yer verilecektir.1 I. HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULARA YÖNELİK ZOR KULLANIMI ve SINIRLARI KOLLUĞUN A. ZOR KULLANMA YETKİSİ 1. Zor Kullanma Yetkisi İdarenin kamu hizmeti, kamu düzeni ve kamu sağlığı gibi toplumsal faaliyetleri yürütürken doğrudan, tali ve re’sen kullandığı bir yetki ile üçüncü kişiler üzerindeki zor kullanma yetkisi esasen idarenin idari yaptırım yetkisi kapsamında kalmaktadır. Bütün idari işlemlerde olduğu gibi idari yaptırım kararının alınması ve uygulanmasının da kural olarak kanuni bir dayanağının bulunması gerekmektedir.2 Ayrıca idari yaptırım kapsamında zor kullanma yetkisinin sınırlarını kanunilik, elverişlilik ve ölçülülük ilkeleri belirlemektedir. Kolluğun zor kullanma yetkisinin sınırlarını aşmaması gerekmektedir. Zor kullanmanın gerektiği bir durumda biber gazı ile müdahale etme elverişliyken cop ile müdahale edilmesi elverişsiz ve orantısız bir müdahale 1 Çalışmamızda atıf yapılan AİHM kararlarının orijinal metnine “https://www. echr.coe.int/ Pages/home.aspx?p=home”; Anayasa Mahkemesi kararlarının orijinal metnine “https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/” adresinden dosya bilgilerini yazmak suretiyle ulaşılabilmesi mümkün olduğundan dolayı atıf yapılan her bir karar bakımından bu sayfalara tekraren atıf yapılmamıştır. 2 M. Bedri Eryılmaz/Ayhan Bozlak, “Hukukumuzda Zor ve Silah Kullanma Yetkisi”, TBB Dergisi, Ankara.2009, S.83, s.229
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1