48 Cezaevlerinde Hükümlü ve Tutuklulara Yönelik Zor Kullanılmasının ve Kelepçe Takılmasının Sınırları 2. Uluslararası Belgelerde Zor Kullanma Yetkisinin Sınırları Kolluğun zor kullanma yetkisi her zaman sorunlara neden olduğundan bu konuda ulusal ve uluslararası alanda standartlar ve ilkeler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Birleşmiş Milletler Kanun Adamlarının Zor ve Silah Kullanmalarına Dair Temel Prensipler zor kullanmaya ilişkin önemli ilkeler getirmiştir. Temel Prensiplerin, “Genel Hükümler” başlığı altındaki, 4. maddesinde kuvvet ve silaha başvurmadan önce mümkün mertebe şiddet içermeyen uzlaşma yöntemlerinin kullanılması gerektiği vurgulanmış ve ancak amaca ulaşılamaması, başka çare kalmaması durumunda ve zorunlu olduğu hallerde, zor ve silah kullanılabileceği belirtilmiştir. Temel Prensiplerin 5. maddesindeki düzenleme uyarınca zor ve silah kullanma kaçınılmaz hale geldiğinde, meşru amaçla ve orantılı bir ölçüde bunlar kullanılabilir. Bu kapsamda meydana gelecek hasar ve zarar en aza indirilmeli, insan yaşamına saygı duyulmalı ve korunmalıdır. Yaralanan kişilere tıbbi yardım sağlanması ve yakınlarına derhal bilgi verilmesi zorunludur.11 AİHS’nin yaşam hakkını güvenceye alan 2. maddesinin ikinci fıkrası istisnai olarak bir kimsenin yasadışı şiddete karşı korunması, usulüne uygun olarak yakalamak veya usulüne uygun olarak tutuklu bulunan bir kişinin kaçmasını önlemek ve ayaklanma veya isyanın, yasaya uygun olarak bastırılması için zor kullanılması neticesi ölüm meydana geldiği haller bakımından, bu müdahalenin hukuka aykırı olmayacağını kabul etmiştir.12 Sözleşmenin 3. maddesinde ise hiç kimsenin işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi tutulamayacağı belirtilmiştir. Görüldüğü üzere burada da kolluğun veya güç kullanmaya yetkili kamu görevlilerinin zor kullanabilmesi bakımından “kaçınılmazzorunlu” bir durumun ortaya çıkması gerekmektedir. Zor kullanma konusunda ulusal ve uluslararası hukukta “kanunilik”, “zorunluluk” ve 11 Birleşmiş Milletler Kanun Adamlarının Zor ve Silah Kullanmalarına Dair Temel Prensipler, 27 Ağustos–7 Eylül1990 tarihleri arasında Havana’da toplanan Suçların Önlenmesi ve Suçluların Islahı üzerine yapılan Sekizinci Birleşmiş Milletler Konferansı tarafından kabul edilmiştir. https://lib.kazanci.com.tr/kho3/ inshaklari/0-insHaklMevzAlfabetik.htm, İET:14.02.2022 12 Oktay Bahadır, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Yaşama Hakkı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009, s. 99-103
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1