50 Cezaevlerinde Hükümlü ve Tutuklulara Yönelik Zor Kullanılmasının ve Kelepçe Takılmasının Sınırları 3. Zor Kullanma Yetkisinde Sınırın Aşılması Zor kullanma yetkisine sahip kolluk birimlerinin bu yetkilerini kullanırken kademeli ve ölçülü hareket etmemeleri veya diğer temel ilkelere uymamaları, diğer bir ifade ile zor kullanma yetkisinde sınırların aşılması halinde eylemin niteliğine göre başta TCK’nın 256. maddesinde tanımlanan 20 zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suçu olmak üzere, işkence21 (TCK. md 94) ve eziyet 22 (TCK. md.96) gibi suçlar oluşacaktır.23 AİHM’ye göre bir müdahalenin hukuka uygun olarak kabul edilebilmesi bakımından öncelikle “kanunla öngörülmesi”, AİHS’nin 11. maddesi uyarınca bir ya da daha fazla “meşru amacı” yerine getirmeye yönelik olması, müdahalenin “demokratik bir toplum açısından gerekli” olması ve nihayetinde müdahalenin “orantılı olması” koşullarını aramaktır. Mahkeme kolluğun orantısız güç kullandığı iddia edilen birçok davada Sözleşme’nin işkence, insanlık dışı ve onur kırıcı muameleyi yasaklayan 3. maddesinin ihlâl edildiği sonucuna ulaşmıştır. Mahkemeye göre, özgürlüğünden mahrum edilen bir kişiye ilişkin olarak, kişinin kendi davranışı nedeniyle kesin bir zorunluluk olarak başvurulan dışındaki her türlü fiziksel güç kullanımı insan onurunu zedeler ve kural olarak Sözleşme’nin 3. maddesinde korunan hakkın ihlâline sebep olur.24 Zor kullanma yetkisine sahip kolluk görevlileri, bu yetkilerini görevlerinin gerektirdiği ölçünün dışında kasten zor kullanmaları durumunda “zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması” suçu kapsamında soruşturma ve kovuşturmaya tabi olacaklardır. Burada meşru 20 Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması Madde 256- (1) Zor kullanma yetkisine sahip kamu görevlisinin, görevini yaptığı sırada, kişilere karşı görevinin gerektirdiği ölçünün dışında kuvvet kullanması halinde, kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. 21 İşkence Madde 94- (1) Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. 22 Eziyet Madde 96- (1) Bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları gerçekleştiren kişi hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. 23 Altuntop, s.880 24 AİHM Güler/Türkiye Kararı, Başvuru No: 49391/99, KT:10.01.2006, Prg.46
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1