243 7BB 'HUJLVL 6HOLP 0ø6$)ø5 şehir devleti içinde bireyin eritilmesini esas almaktadır. Sitenin özel veya kamusal her alana müdahale edebileceği ön kabulü söz konusudur. Bu durum, sitenin birey üzerindeki mutlak hükümranlığının göstergesidir. Bireysel hak ve özgürlüklerin benimsenmediği Antik Yunan demokrasileri, eşitlik ve insan haklarından uzak demokrasilerdir.3 Bununla birlikte Yunan sitelerinde vatandaşların bir bölümü doğrudan yönetime katılmaktadır.4 Atina demokrasisinin bu kişilerden teşkil edilmiş ekklesia denen halk meclisinin yöneticilerini tayin etmek, bazı siyasi davaları karara bağlamak veya yabancı devletlerle ilişkileri yürütmek gibi birtakım hukuki yetkilerinde,5 yine halk jürilerinin oluşturduğu dikasterion denen mahkemelerin yargısal faaliyetlerinde6 hukuk devletinin biçimsel izlerine rastlanmaktadır. Antik Yunan filozofları, yasaların hüküm sürmediği bir toplumun siyasal olarak güçlü olabileceğine inanmamaktadır.7 Perikles, tüm Atina vatandaşlarının müzik, şiir gibi sanatlardan anladığı gibi siteyi yönetme sanatından da anladıklarını düşünür.8 Aristoteles, hukukun üstünlüğünü vurgulamış ve herkesi bağladığını öne sürmüştür.9 Yunanlılar, hukuk devleti olgusuna denk düşebilecek biçimde isonomia ifadesine sahiptir ki yasalar önünde herkesin eşitliği anlamını gelen bu kelime, yüksek bir erdemi temsil etmektedir.10 B. ESKİ ROMA Eski Roma’nın cumhuriyet dönemindeki devlet ve egemenlik anlayışı, Antik Yunan anlayışından -soyut ve kurgusal düşünce yapısından uzak olmasına11 uyar biçimde- farklılıklar arz etmektedir. Küçük 3 Ayferi Göze, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 14. baskı, Beta Yayınları, 2013, s. 5-6. 4 Akın, s. 2. 5 Oktay Uygun, Demokrasi Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar, On İki Levha Yayınları, 2011, s. 23. 6 Uygun. s. 30. Atinalılar, meclis kararları ve yasaların anayasaya uygunluğu denetimi anlamına gelebilecek bir sistem dahi kurmuştur. Uygun. s. 40. 7 Akın, s. 2. 8 Uygun, s. 99. 9 Robert Stein, “Rule of Law: What Does It Mean?”, Minnesota Journal of International Law, 2009, C. 18, S. 2, s. 297. 10 Stein. s. 297-298. 11 Mehmet Ali Ağaoğulları/Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine, 7. baskı, İmge Kitabevi Yayınları, 2011, s. 13.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1