260 +XkXk 'HYOHWL 2OJXVXnXn (VkL da÷OaUdakL .|kHnOHUL bahsedilebilir.92 Adaletin tesisi için salt kanunlara dayanılmasının ve kanuni çerçevenin dışına çıkılmamasının devletin hukuka özgülenmesinde yeterli olduğu söylenemez. Kanun devletinin yönetim anlayışında hukukun egemen olduğunu söylemek mümkün değildir. 19. yüzyıl sonlarına kadar kanun devleti görünümünde şekli bir hukuk devleti anlayışı hâkim olmuştur. Bu dönemde hukuk devletinin ilk kademesi93 olarak kanun devleti, siyasi iktidarın kanunla sınırlandırılması bakımından hukuk devletinin gelişimine katkı sağlamıştır. Nitekim état légal terimiyle bir Fransız hukuk doktrini olarak kavramlaştırılan kanun devletinin düşünsel kaynağı, Fransız Devrimi’ne dayanmaktadır. Halk egemenliği ve milli irade fikriyatının kaynaklık ettiği bu anlayış demokrasiyle özdeşleşse de zamanla kuramsal boyutunda öngörülenin dışına çıkmış ve çoğunluğun tahakkümü olarak nitelenebilecek bir yönetim tarzına evrilmiştir.94 Antik Yunan demokrasilerinde saf görünümleriyle karşılaşılabilecek bu yaklaşım, parlamentoda çıkarılan kanunlar ile toplumun nesne konumuna indirgendiği,95 güçlü konumda olanların devleti tek elden yönetmesi gibi oksimoron bir durumu ortaya çıkarabilmiştir. Kanun devletinde üstün olan hukuk değil, tıpkı polis devletinde olduğu gibi devlettir. Kanunlar halkı temsil eden meclis tarafından çıkarılsa da bu kanunların ülkedeki hak ve özgürlükleri güvence altına almak gibi bir çabası yoktur. Ortaya konan mevzuatın gayesi, siyasi iktidara itaat gösterilmesini ve rızanın devşirilmesini sağlayarak devlet otoritesini benimsetmektir. Çoğunluktan aldığı güç ile yasama mekanizmasına hâkim olan yönetim, arzu ettiği hedefe ulaşma yolunda istediği yasal düzenlemeyi yapabilir. Böylece milli irade olgusunun ardına saklanmak suretiyle kanuna uygun ancak hukuka aykırı bir durum meydana gelir. Yasal ancak meşru sayılamayacak bu sistem, kanun devletini izah etmektedir. 92 Erdem, s. 34. 93 Atay a.g.e. 94 Adolf Hitler önderliğinde hükümete gelen Naziler, parlamentodan çıkardığı yetki yasaları ile devleti ele geçirmiş ve nasyonel sosyalist diktatörlük dönemini açmıştır. Göze, s. 372. Bundan sonra Hitler’in her istediğinin yasa olduğu bir kanun devleti modeli olarak nasyonal sosyalist devlet ortaya çıkmıştır. Kanun devletinin ne denli tehlikeli bir rejime dönüşebileceğinin somut örneği, Nazi Almanyası’dır. 95 Göksu, s. 64.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1