74 7Uk &H]a +XkXkXnda +LOHnLn $nOaşÕOÕş BLoLPOHUL YH Ba]Õ (kRnRPLk 6XoOaUa <anVÕPaVÕ 765 sayılı Kanun döneminde dolandırıcılık suçuna ilişkin hüküm,24 öncelikle hile yanında sanianın varlığını aramaktaydı. Kanun’da sonradan yapılan değişiklikle bu ifade kaldırılarak, hile yanında desise kavramı kullanılmıştır.25 Sania,26 düzme, uydurma, tuzak, hile ifadeleriyle eş anlamlı kabul edilir.27 Desisenin, hile ve aldatma ifadeleriyle anlamdaş olmasının28 yanında; hilenin, desiseyi de kapsayan bir üst kavram olduğu kabul edilmiştir.29 Hile ile benzer bir hukuki kavram, aldatmadır. Aldatma, sözlükte, yanıltmak, birinin dikkatsizliğinden yararlanarak kazanç sağlamak, yalan söylemek, yanlış kanı uyandırmak olarak tanımlanır.30 Doktrinde ise bir kimsenin, hileli davranışlarla başka birini kandırması, hataya düşürmesi;31 bir kişinin bilgisizliğinden yararlanılarak, kazanç elde edilmesi olarak ifade edilmektedir.32 Aldatma bir sonuç olarak kabul edilirse, hile bu sonuca ulaşabilmek adına kullanılan bir araç olarak değerlendirilebilir.33 Her halükârda iki kavram birbiriyle bağlantılı ve hatta iç içedir. Hasip Altunöz, Hile Ekonomisi, Piyasalarda Yatırımcı Psikolojisi ve Finansal Skandallar, Seçkin Yay., 2. baskı, Ankara 2020, s. 27-67. 24 Madde 503; “Bir kişiyi kandırabilecek nitelikte hile ve desiseler yaparak hataya düşürüp onun veya başkasının zararına, kendisine veya başkasına haksız bir menfaat sağlayan kişiye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve sağladığı haksız menfaatin bir misli kadar ağır para cezası verilir. Fiili, mağdurda esasen var olan hatadan, hile ve desise kullanmak suretiyle yararlanarak gerçekleştiren kişi hakkında da birinci fıkrada yazılı ceza uygulanır”. 25 765 sayılı Kanun, hile unsurunu kimi suçlarda tek başına aramakla beraber; dolandırıcılık suçu yanında, md. 131, md. 291 ve md. 294’te yer alan suçlarda da hile ile desise unsurunu beraber aramıştır. 26 Sanianın, maddi hareketlerle, hilenin ise maddi olmayan hareketlerle mağdurun yanıltılması olduğu ancak çoğu olayda bunların birlikte bulunduğu doktrinde kabul edilmiştir. Faruk Erem, Dolandırıcılık, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., Ankara 1956, s. 6, 13. 27 Ejder Yılmaz, Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yay., 3. baskı, Ankara 2005, s. 589. 28 Sulhi Dönmezer, Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, Beta Yay., 16. baskı, İstanbul 2001, s. 454. 29 Volkan Maviş, “Dolandırıcılık Suçunun Hile Unsuruna İlişkin Sorunlar”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 2015, C. 1, s. 606. 30 https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 06.01.2022). 31 Zeki Hafızoğulları/ MuharremÖzen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar, US-A Yay., 5. baskı, Ankara 2016, s. 405. 32 Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s. 714. 33 Ali Şahin Kılıç, “Dolandırıcılık Suçunda Aldatma Unsuru Üzerine Bir İnceleme” içinde Dr. Dr. h.c. Silvia Tellenbach’a Armağan, Ankara 2018, Seçkin Yay., s. 323.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1