129 TBB Dergisi 2023 (164) M. Nedim BEKRİ Buna göre, CMK’nın 116 ve devamı maddeleri veya ilgili kanun hükümlerine aykırı olarak yapılan arama ve elkoyma işlemleriyle ya da gizli soruşturmacıların hukuk kurallarının belirlediği sınırlarını aştığı faaliyetlerle delil elde edilmesi örneklerinde olduğu gibi mevzuata aykırı olarak elde edilen deliller hukuka aykırı delillerdir ve bu delillerin hükme esas alınmaları mümkün değildir. Anayasa’nın 90/5. maddesi uyarınca, kanunlara aykırılık halinde üstün tutulacak olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6. maddesinde adil yargılanma hakkı yer almaktadır. Söz konusu hakka uygunluğu denetleyen ve kararları ülkemiz için de bağlayıcı olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), yargılamanın bütünüyle adil olup olmadığını belirlerken yargı organlarının hukuka aykırı delillere dayanmasını da değerlendirmeye almaktadır. İşkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağının düzenlendiği 3. maddenin ihlaliyle elde edilen bir delil söz konusu olduğundaysa, bu delil mahkumiyet sonucunu doğurmamış olsa da adil yargılanma hakkının ihlal edildiği kabul edilmektedir. Öte yandan, hukuka aykırı delil elde edilmesinde AİHS’in 8. maddesinde düzenlenen “özel ve aile hayatına saygı hakkı”nın ihlali de söz konusu olabilmektedir.63 Anayasa Mahkemesi’nin de ceza muhakemesinde hukuka aykırı deliller konusunda yapılan bireysel başvurulara ilişkin olarak AİHM’in yaklaşımını benimsediği görülmektedir.64 Belirtmek gerekir ki Yüksek Mahkeme, CMK hükümlerine aykırı olarak hakim kararı veya Cumhuriyet savcısının yazılı emri bulunmaksızın konutta yapılan aramada uyuşturucu maddeler ile hassas terazi ele geçirilen olaya ilişkin bireysel başvuruda, mahkumiyet hükmünün, belirleyici olarak hukuka aykırı arama sonucunda elde edilen söz konusu delillere dayandırıldığı gerekçesiyle adil yargılanma hakkı kapsamındaki hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.65 63 Karen Reid, A Practitioner’s Guide to the European Convention on Human Rights, Sweet&Maxwell Yay., Londra 2011, 151 vd. 64 Bkz. konuya ilişkin temel kararlardan olan 01/02/2018 tarih ve 2014/4704 sayılı Orhan Kılıç kararı; 19.11.2014 tarih ve 2013/6183 sayılı Yaşar Yılmaz kararı; 4.11.2014 tarih ve 2012/542 sayılı Güllüzar Erman kararı (https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr, E.T.: 23.06.2022). 65 01.02.2018 tarih ve 2014/4704 sayılı Orhan Kılıç kararı (https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr, E.T.: 23.06.2022).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1