159 TBB Dergisi 2023 (164) Olcay HAYTA mülki üzerindeki yetkilerini, kanunla yaptırıma bağlandığı dönemde dahi kullandığı bilinmektedir.21 Antik hukuk, kadını kan bağı olan akrabalarına tabi kılarken modern hukuk kadını kocasına tabi kılar ki bu kayda değer bir tarihsel değişimdir.22 İlerici toplumların hareketinin bir açıdan tek tip olduğu söylenebilir: aşamalı olarak aileye bağımlılığın çözülmesi ve bireysel sorumlulukların çoğalması. Birey, medeni kanunun muhatap aldığı birim olarak istikrarlı bir biçimde ailenin yerini aldı. Değişim değişik hızlarda olmuş veya oluyor olabilir ancak bahse konu değişim reaksiyon ya da geri tepmeye konu olmaksızın, (doğrusal olarak) sürmektedir. İnsanlar arası ilişkide, ailede kökenini bulan hak ve yükümlülüklerin yerini neyin aldığı sorusunun cevabı sözleşmedir. Tarihin belirli bir durağında insanlar arası tüm ilişki aile ilişkilerine indirgenebilmekteyken, tarihsel süreç boyunca, bireylerin özgür anlaşmalarına dayanan toplumsal düzene doğru genel ve istikrarlı bir yöneliş olduğunu görüyoruz. Batı da bu doğrultuda kaydedilen gelişme muazzamdır.23 Böylece, köle statüsü, efendi ve hizmetli arasındaki sözleşmesel ilişkiye yerini bırakmıştır. Kişiler hukukunda statünün tüm biçimleri eski zamanlarda aileye dayanan yetki ve imtiyazlardan türetilmiştir.24 Eğer statü kavramı, sözleşme ilişkisine işaret eden bir anlamda değil de yalnızca kişisel koşullara işaret etmek için kullanılırsa, ilerici toplumların şimdiye kadar kaydettiği gelişimin statüden sözleşmeye olduğunu söyleyebiliriz.25 Maine, örfi hukuktan modern hukuka ilerleyişi sağlayan araçlar olarak hukuki kurgu, eşitlik ve yasamaya işaret etmektedir.26 Hukuk, Maine’in anlatısında, Hobbes ve Rousseau’nun aksine, doğal durum olarak sunulan patriarkal despotizmin bir ögesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Antik Hukuk kitabı, hukuksal dünya görüşünün27 kayda değer bir örneği olarak, toplumsal gelişim ve farklılaşmanın hukukun gelişiminin ürünü olduğunu savlamaktadır. Bu eserde, hukuksal geli21 Ibid. s. 136 22 Ibid. s. 149 23 Ibid. s. 163 24 Ibid. s. 164 25 Ibid. s. 165 26 Ibid. s. 14 vd. 27 Onur Karahanoğulları, Marksizm ve Hukuk – Diyalektik Hukuk Bilimi, Yordam Kitap, İstanbul, 2017, s. 25 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1