179 TBB Dergisi 2023 (164) Zübeyir BAKMAZ / Memduh DURSUN I. Vakıf ve Vakıf Üniversitelerinin Kurumlar Vergisi Karşısındaki Durumu 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK’nın) 101’inci maddesinde vakıflar “gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları” şeklinde tanımlanmıştır. TMK’nın 106’ncı maddesinde “vakıf senedinde vakfın adı, amacı, bu amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli ile yerleşim yeri gösterilir” düzenlemesine yer verilmiştir. 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca, vakıflar özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptirler. Aynı kanunun 5’inci maddesinde ise, yeni vakıfların Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre kurulacağı ve faaliyet göstereceği hüküm altına alınmıştır. Karsız sektör olarak da isimlendirilen dernek ve vakıflar kural olarak bazı sosyal, kültürel, siyasi, ilmi, sportif amaçlarla kurulmaktadır.1 Vakıflar ticari olmayan amaçlarla kurulurlar.2 O halde, vakıflar kuruluş amaçları itibarıyla kazanç elde etmek ve paylaşmak gibi bir iktisadi gaye taşımazlar. Bunlar bir ideale ulaşmayı amaç edinirler. Bu nedenle, vakıflar salt bu amaçları dolayısıyla (tüzel kişilikleri itibarıyla) kurumlar vergisinin mükellefi olmazlar.3 Ancak vakıfların kendilerine bağlı olarak faaliyette bulunmak üzere tüzel kişiliği haiz olsun olmasın bir takım iktisadi işletmeler meydana getirmeleri mümkündür.4 Vakıflar bu şekilde bazı iktisadi faaliyetlerde bulunduklarında ve bunu “iktisadi işletme” ölçeğine taşıdıklarında durum vergi mükellefiyeti kapsamında değerlendirilir.5 Ticaret hukukuna göre, dernek tüzüğünde ve vakıf senedinde yazılı bulunan sosyal amaçlarının gerçekleşmesi için gelire ihtiyacı olan dernekler ve vakıflar ticari işletme işletebilirler. Bu takdirde, dernekler ve vakıflar da tacir niteliğini kazanırlar.6 Gerçekten, 6102 sayılı Türk 1 Nurettin Bilici, Türk Vergi Sistemi, 44. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2020, s. 106. 2 Fatih Bilgili ve Ertan Demirkapı, Şirketler Hukuku, 9. Basım, Dora Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2013, s. 1. 3 Doğan Şenyüz, Açıklama ve Yorumlu 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2007, (KVK), s. 22. 4 Gelirler Genel Müdürlüğü, Kurumlar Vergisi Kanunu ve İzahları, Biricik Basımevi, Ankara, 1949, (KVK), s. 35. 5 Doğan Şenyüz, Mehmet Yüce ve Adnan Gerçek, Türk Vergi Sistemi, 19. Baskı, Ekin Basın Yayım Dağıtım, Bursa, 2022, s. 164. 6 Ali Bozer ve Celal Göle, Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1