227 TBB Dergisi 2023 (164) Aras ÖZKAN B) YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİLERİNİN HUKUK STATÜSÜNE YÖNELİK TEORİLER VE ELEKTRONİK KİŞİLİK MODELİ Bir teknolojik ürünün sorumluluğunun sınırları, bundan birkaç sene önceye kadar fütürist bir yaklaşım olarak görülse de yukarıda da yer verildiği üzere yapay zekâ teknolojilerinin otonom hareketler sergilemesi, insan öldürmesi, chatbotların yaratıcılarından bağımsız şekilde hareket etmesi üzerine odak noktası haline gelmiştir. Ceza hukuku kurallarını ihlal eden, haksız fiil sorumluluğuna neden olan, kendi yarattığı eserlerle fikri mülkiyet hukukunu ilgilendiren bu varlıkların hukuki statüleri de tartışılmaya başlanmış ve bu konuda teoriler ortaya atılmıştır. Öğretide yapay zekânın hukuki statüsüne ilişkin teoriler; yapay zekânın hukuki statüsünün belirlenmesinin gerekmediğini savunan ve yapay zekânın hukuki bir statüsünün bulunması gerektiğini savunan teoriler olarak ikiye ayrılmaktadır.98 Yapay zekânın hukuki statüsünün bulunmaması gerektiğini savunan görüşler arasında; eşya teorisi ve köle teorisi mevcutken, yapay zekâlı varlıkların hukuki bir statü çerçevesinde incelenmesi gerektiğini savunan görüşler de; tüzel kişilik görüşü ve elektronik kişilik görüşü olarak sınıflandırılmaktadır. Çalışmamızda, bütün bu görüşlerin esasında bir teori üzerinde konumlanmasından kaynaklı olarak ikili bir ayrıma gidilmeyecek ve teoriler bir bütün olarak aktarılacak, son olarak en somut önerilerden olan elektronik kişilik modeline değinilecektir. 1) Yapay Zekânın Eşya Olarak Öngörüldüğü Teori Eşya kavramı, hukuken korunan ayni hakkın konusunu teşkil etmektedir.99 Bu bakımdan eşya üzerinde korunan haktan bahsedilebilmesi için, korunacak şeyin hukuken tanınan eşya olması gerekmektedir. Hukukumuzda eşya kavramının dört unsuru bulunmaktadır. Bunlar; eşya sayılacak şeyin cismani bir varlık olması, belirli olması, hakka yönelik hâkimiyeti ve cismani varlığın kişilik dışı olmasıdır.100 98 Bacaksız/Sümer, sf. 138. 99 Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, “Eşya Hukuku”, Filiz Kitabevi, B.23, İstanbul 2021, sf. 5. 100 Numan Tekelioğlu, “Eşya Kavramını Yeniden Düşünmek: Nft’lerin Eşya Niteliği ve Eşya Hukuku Bakımından Geleceği Üzerine Bir İnceleme”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.30, S.3, 2022, sf. 1306.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1