15 TBB Dergisi 2023 (164) Tijen DÜNDAR SEZER gönderilmiştir. Sonuç olarak, Üçüncü İhtiyari Protokol Genel Kurulda 2011 yılında kabul edilmiş62 ve 2014 yılında yürürlüğe girmiştir.63 Türkiye Üçüncü İhtiyari Protokol’ü 2012 yılında imzalamış ve 2017 yılında onaylamıştır.64 Protokol’e 50 devlet taraftır. 15 devlet de protokolü imzalamış ancak henüz onaylamamıştır.65 C. YENİ USULLER Protokol, ÇHS denetimmekanizmasına üç yeni usul eklemektedir: Bireysel başvuru, devlet başvurusu ve soruşturma usulü. Bireysel başvuru ve devlet başvurusu ikisi birlikte BM sözleşmeleri çerçevesinde “başvuru usulleri” olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu üç denetim aracı Sözleşme’deki hakların yanı sıra, ilk iki protokole taraf olan devletler açısından, bu protokollerdeki haklar için de işletilebilecektir.66 Üçüncü İhtiyari Protokol’ün sisteme kattığı üç denetim aracından bireysel başvuru usulüne aşağıdaki ayrıntılı olarak yer verileceğinden, bu başlık altında ana hatlarıyla devlet başvurusu ve soruşturma usulüne değinilecektir. Devlet başvurusu bir taraf devletin, ÇHS ve/veya ihtiyari protokollerde garanti edilen hakları ihlal ettiği iddiası ile diğer bir taraf devlet aleyhine ÇHK’ye başvuruda bulunmasıdır. Devlet başvurusu usulünün işletilmesi için sadece Üçüncü İhtiyari Protokol’e taraf olmak yeterli değildir ayrıca bu konuda Komite’nin yetkisinin tanındığının beyanı gereklidir. Komite, böyle bir beyanda bulunmamış taraf devletle ilgili veya böyle bir beyanda bulunmamış taraf devletten gelecek başvuruları kabul etmeyecektir. Devlet başvurusu çerçevesinde öncelikle Komite konuya ilişkin dostane çözüm bulunması için arabuluculuk yapacaktır.67 Diğer BM temel insan hakları sözleşmeleri içinde İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muamele ve Cezaya Karşı 62 GA/11198, 19,12.2011. 63 Ann Skelton, “International Children’s Human Rights Law: Complaints and Remedies” in: Ursula Kilkelly-Ton Liefaard, International Human Rights of Children, Netherlands-2019, s.72,73; Langford/Clark, The New Kid, s. 372. 64 Türkiye açısından Protokol 26.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 65 https://indicators.ohchr.org, 10.10.2022. 66 Skelton, s. 73. 67 Üçüncü İhtiyari Protokol md. 12; Ayrıca bkz. Skelton, s. 73,74.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1