283 TBB Dergisi 2023 (164) Ertunç MEGA Türkiye’de zorunlu sigorta kapsamında bulunan sigortalar sadece sorumluluk sigortası olarak değil can ve mal sigortaları olarak da tesis edilmiş durumdadır. Bu zorunlu sigortalardan bazıları; karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası, zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası,71 zorunlu deprem sigortası, deniz araçları zorunlu mali sorumluluk sigortası, tehlikeli maddeler için yaptırılacak zorunlu sorumluluk sigortası, maden çalışanları zorunlu ferdi kaza sigortası, kıyı tesisleri deniz kirliliği zorunlu mali sorumluluk sigortası, sivil hava araçları üçüncü şahıs mali sorumluluk sigortası, özel güvenlik mali sorumluluk sigortası ve tıbbi kötü uygulamaya karşı zorunlu mali sorumluluk sigortası olarak sayılabilir. Sözleşme özgürlüğü ki sözleşme yapma mecburiyetinin zıttıdır, bir borç ilişkisine girip girmeme, borç ilişkisine girilecek kişiyi seçme, sözleşmenin içeriğini belirleme gibi unsurları içermektedir.72 Sözleşme özgürlüğü prensibinin sınırlandırıldığı alanlardan birisi ise sigorta hukukudur ki gerek mülga SMK gerekse SK ile belirli sigortalar zorunlu hâle getirilmiştir. Hatta, SK ile zorunlu sigorta kurumu sorumluluk sigortalarının ötesine taşınmış ve kamu yararı bulunması şartı ile sair sigortaların da zorunlu hâle getirilmesi hususu düzenlenmiştir.73 Bu durum SK’nun gerekçesinde açıkça yer bulmuştur. Sigorta hukukunda sözleşme özgürlüğü prensibi bir yandan içerik bakımından sınırlamalara da tabi tutulmaktadır.74 Örneğin, tabipler sadece sigorta yaptırmak mecburiyetinde olmayıp, bu meslek grupları fiili tekel durumunda olduklarından bahisle, şartlar mucibinde sözleşme yaptırmakla da yükümlü tutulmaktadırlar.75 71 14.04.2016 tarih ve 6704 numaralı Kanun’la 4925 numaralı Kanun’un 18. maddesi ilga edilerek zorunlu taşıma sigortası yürürlükten kalkmış, taşıma yapan araçlara iki kat teminatlı zorunlu trafik sigortası yaptırma zorunluluğu getirilmiştir. Bu sigortalar sınırlı sayıda olmayıp sisteme yeni zorunlu sigortalar katılabilir. Tepedelen, “Zorunlu Sigortalarda”, s. 15. 72 Safa Reisoğlu, Türk Borçlar Hukuku (Genel Hükümler), 1.7.2021’de Yürürlüğe Giren Yeni Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Yirmibeşinci Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayım, 2014, (dipnot) 133; Şaban Kayıhan ve Ömer Bağcı, Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 1. basım, İstanbul, Umuttepe Yayınları, 2016, s. 129; Işık ve Kan, “Türkiye’de Zorunlu Tarım Sigortalarının Uygulanabilirliği”, s. 35. 73 Fatma Dilek Kabukçuoğlu Özer, Sigortacılık Kanunu Şerhi, İstanbul, On iki Levha Yayıncılık, 2012, s. 180. 74 Kayıhan ve Bağcı, Türk Özel Sigorta, s. 129; Merih Kemal Omağ, Banka ve Sigorta Hukuku, 3. baskı, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2009, s. 107. 75 Genel olarak sözleşme özgürlüğü ve bu özgürlüğün sınırları açısından Bkz. Reisoğlu, Türk Borçlar Hukuku, s. 133-139.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1