36 Çocuk Hakları Komitesine Bireysel Başvuru Usulü Üzerine Bir Değerlendirme ilişkin hususlar İHK önünde belirtilmediği için, ÇHK başvuruyu kabul edilebilir bulmuştur.156 5. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi (7/e) Üçüncü İhtiyari Protokol m. 7/e uyarınca mevcut, ulaşılabilir tüm iç hukuk yollarının tüketilmesi gereklidir. Yasal yollar için yapılan başvuruların makul gerekçeler dışında uzadığı veya etkili bir çözüm getirmekten uzak olduğu durumlarda iç hukuk yollarının tüketilmesi şartı aranmayacaktır. Kanun yollarının tüketilmesi şartının aranması, ikincillik ilkesinin bir gereğidir.157 Protokol m. 7/e uyarınca iç başvuru yollarının tüketilmesinin istisnaları, başvuru yolunun etkisiz olması ve makul gerekçeler dışında uzamış olmasıdır. İç başvuru yolunda makul sürenin ne kadar olacağı her olayın kendi özellikleri çerçevesinde değerlendirilecektir.158 Örneğin ilkokula başlatılmadığı için çocuğun eğitim hakkının ihlal edildiğine dair bir başvuruda Komite, iki yıl sürenin makul olmayan derecede uzun olduğunu tespit ederek başvuruyu kabul edilebilir bulmuştur.159 Makul sürenin ne kadar olması gerektiğinin belirlenmesi konusunda çocuğun yüksek yararı ilkesinin rehber alınması gerektiği önerilmektedir.160 Başvuru yollarının etkisizliğine ilişkin olarak, yukarıda sözü edilen Chiara Sacchi ve on beş çocuğun beş devlet aleyhine iklim değişikliği ve küresel ısınma (özellikle karbon salınımı) konusunda yaptığı başvuruda, aleyhine başvuru yapılan devletlerden Türkiye’ye ilişkin kararda, başvurucular başvurunun kendileri için çok zor ve masraflı olduğunu, başvuru yapsalar dahi sürecin çok uzun süreceğini ve sonuç alma olanaklarının pek mümkün olmadığını belirtmiştir. Komite ise, yargısal ve idari tüm başvuru yollarının tüketilmesi gerektiğini 156 Z.H. and A.H. (authors), K.H., M.H. and E.H. (victims) v. Denmark (C. No. 32/2017), p. 8.3. 157 Skelton, s. 71; İkincillik ilkesi için bkz. Herbert Petzold, “The Convention and the Principle of Subsidiarity” in Macdonald J./Matscher F./Petzold H., The European System fort he Protection of Human Rights, London-1993, s. 41 vd. 158 Woldemichael, s. 87; Bkz. Doek, Individual Communications, s. 30. 159 H.M. (author) and A.E.A. (victim) v. Spain (C. No. 115/2020), p.11.2. 160 Woldemichael, s. 87.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1