49 TBB Dergisi 2023 (164) Tijen DÜNDAR SEZER Çalışmamızda ÇHS’nin genel çerçevesi ile denetim mekanizması içindeki rapor, devlet başvurusu ve soruşturma usulüne kısaca değinilmesinin ardından, bireysel başvuru usulünün işleyişi süreci (Komitenin yetkisi, kabul edilebilirlik koşulları, dostça çözüm anlaşması, esasa ilişkin karar ve takip yöntemi) içtihat ışığında incelenmiştir. Bu bağlamda, bireysel başvuruların kabul edilebilir bulunması için öncelikle yapılan başvurunun Komitenin yetki alanı içinde bulunması gereklidir; Komitenin konu, kişi, zaman ve yer açısından yetkili olması gereklidir. Üçüncü İhtiyari Protokol, ulusal hukukta fiil ehliyetleri bulunup bulunmamasından bağımsız olarak, çocukların başvurucu olabilmelerine olanak tanımaktadır. Bununla birlikte çocuk adına hareket eden ebeveyn ya da temsilci de Komiteye başvuru yapabilir. Protokol ve Usul Kuralları başvurucunun çocuk adına hareket eden kişiler olması durumunda, çocukların baskı altında kalmasını engelleyen düzenlemeler içermektedir. Her halükârda başvurunun kabul edilip edilmemesi konusunda çocuğun yüksek yararı ilkesini göz önünde bulundurulmaktadır. Çocuk adına hareket eden kişilerin kendi haklarının ihlal edildiği iddialarına ilişkin başvurular Komite tarafından kabul edilmemektedir. Bireysel başvurularda, Sözleşme ve/veya ilk iki ihtiyari protokolde güvence altına alınan tüm haklar -ve dolayısıyla sosyal haklar- Komite’nin yetki alanındadır. Taraf devletlerin tüm haklara ilişkin “koruma” ve “sağlama” şeklinde pozitif yükümlülükleri bulunmaktadır. Bireysel başvurular taraf devlete karşı yapılır ancak devletlerin çocukları özel kişilere karşı koruma yükümlülükleri de söz konusu olduğu için, Sözleşmenin özel kişiler alanında dolaylı etkisi söz konusudur. Komite yer açısından yetki konusunda geniş yorum yapmakta ve iklim problemi gibi konularda devletlerin coğrafi sınırları dışındaki alanlarda da sorumlu tutulabileceğini kabul etmektedir. Komitenin istisnai durumlarda ve telafisi mümkün olmayan zarar söz konusu olduğunda geçici tedbir alma yetkisi bulunmaktadır ve bireysel başvuru yapılmasını takiben Komite bu yetkisini de sıklıkla kullanmaktadır. Tüm hak ve özgürlüklere yönelik olarak, şartları gerçekleştiğinde, geçici tedbir kararları verilmektedir. Protokol’de öngörülen kabul edilebilirlik kriterleri, diğer sözleşmelerde yer alan kabul edilebilirlik koşullarıyla benzerlik taşımaktadır; benzerlik taşıyan kriterlerin bazıları, çocukların özel durumları yete-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1