57 TBB Dergisi 2023 (164) Hasan TUNÇ / Murat OSMA Doktrinde çeşitli tanımları yapılmış olmakla birlikte, kararnameler; Anayasada açıkça belirtilen konularda veya yasaklanmamış olan alanlarda, yürütmenin doğrudan kanun üstü, kanun hükmü veya altı olsa da diğer adsız düzenleyici işlemlerin üzerinde yer almaktadır. Düzenleyici işlemlerin genel özelliklerinin aksine kararnameler, kanunlarla düzenlenmiş bir konunun uygulanmasına sağlamaktan ziyade, ilk elden düzenleme yapma amacı güden, genellik ve soyutluk prensiplerine uygun hukuki tasarruflardır.4 Kararname yetkisinin ülkenin yönetim sistemine göre farklı organlara tanındığı görülmektedir. Başkanlık Sistemi ile yönetilen ülkelerde bu yetki doğrudan başkanlık makamına verilirken, parlamenter sistemlerde ise yürütme organına verilmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’de ve KKTC’de bu yetki, siyasal sistemlerdeki farklılıklar nedeniyle ayrı organlara verilmiştir. Kararnamelerin genel amacı ise, kamu düzeni ve menfaatinin korunması maksadıyla, Anayasa ve kanunların öngördüğü alanlarda ivedilik arz eden düzenlemelerin veya olağanüstü durumlarda kamu güvenliğini sağlamak maksadıyla alınması gereken tedbirlerin en kısa yolla yürürlüğe konulmasıdır. Her ne kadar olağan dönem kararnameleri idareye, ilk elden düzenleme yetkisi tanısa da yargısal denetime tabi bahse konu yetkiler sınırsız değildir. 2. İdare ve Yetki Kavramları İdare kavramı, Arapça kökenli bir sözcük olup yönetme ve yönetim manasında kullanılmaktadır. Literatürde “İdare” kavramının “Yönetim” terimi ile eş anlamlı olarak kullanıldığı görülmekle birlikte söz konusu kavramların özde yakın olsa da uygulamada farklı manalara geldiği görülmektedir. Yönetim kavramı, Latince kökenli bir terim olmakla birlikte “mano” sözcüğünden türediği ve atların insanlar tarafından eğitilmesi anlamına gelen “manager” kavramının kullanmakta olduğumuz yönetim teriminin başlangıcı olduğu savunulmaktadır.5 İdare kavramı, tarihi gelişim süreci çok eskiye dayanan ve klasik an4 Volkan Aslan, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi ve Çeşitli Hususların Kararname ile Düzenleneceğinin Kanunlarla Belirtilmesi Üzerine”, Anayasa Yargısı, Y. 2019, C. 36, S. 1. s. 141. 5 Mehmet Mecek/Özge Kocakula Yıldırım, “Yönetim-İdare Kavramlarının Yapısalİşlevsel Analizi ve Kavramsal Açıdan Tanımlanması”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, Y. 2020, C. 7, S. 54, ss. 1411-1412.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1