10 .Õ] dRFXkOaUÕna <|nHOLk .HVLşLPVHO $\UÕPFÕOÕk türel bir olgudur. Çocuk ve çocukluk tarih biliminin de her daim ilgi alanında yer almıştır.20 Bilimsel alandaki ilerlemeler, insan hakları konusunda yapılan çalışmalar ile çocuğa ait bütün tanım ve kavramlar değişim geçirmiştir. Çocukluk kavramı uzun yıllar boyunca henüz yetişkin olmamış, kendi kararlarını alamayan, biyolojik bir geçiş dönemi olarak tanımlanmıştır.21 Dolayısıyla, çocuk terimi tanımlanırken sosyoloji, hukuk, tıp vs. farklı alanlarda farklı niteliklerin ön plana çıkarılması mümkün olabilmektedir. Çocuk henüz bedensel, ruhsal ve sosyal yönlerden erginliğe ve olgunluğa ulaşmamış bireydir.22 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin yapmış olduğu çocuk tanımına göre ise kendisine uygulanan kanun uyarınca daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, 18 yaşına kadar olan her insan çocuktur.23 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, ikinci maddesinde ırk, renk cinsiyet vs. temelinde ayrımcılığı mutlak olarak yasaklamaktadır.24 Cinsiyet açısından değerlendirildiğinde kız çocukları ile erkek çocukları arasında, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de yer alan hakların tanınması ve etkin bir şekilde kullanılması bakımından ayrım yapmama yükümlülüğü taraf devletlere yüklenmiştir. Söz konusu yükümlülüğün, yalnızca devletin, kamu görevlileri eliyle ayrımcı muamele yapmaması şeklinde dar yorumlanması mümkün değildir. İnsan hakları alanında devletin üç tür yükümlülüğü bulunmaktadır. Bunlar, saygı duyma, koruma ve yerine getirme yükümlülüğüdür. Yukarıda belirtildiği şekliyle, devlet eliyle çocuklar arasında ayrımcı muamele uygulanması, saygı yükümlülüğünün ihlali anlamına gelir. Çünkü negatif bir yükümlülük olarak saygı yükümlülüğü, devlete, “ihlal etmeme” ödevi yükler. Fakat insan haklarının muhatabının devlet olması, insan haklarının yalnızca devlet tarafından ihlal edilebileceği anlamına gelmemektedir. İnsan hakları, yine insanlar tarafından 20 Zeynep Berna, Erdiller Yatmaz, Ersoy Erdemir ve Fetiye Erbil, “Çocuk ve Çocukluk: Okul Öncesi Öğretmen Adayları Anlatıyor”, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, C. 6, S. 3, 2018, s. 286. 21 Mehmet Sağlam ve Neriman Aral, “Tarihsel Süreç İçerisinde Çocuk ve Çocukluk Kavramları”, Çocuk ve Medeniyet, C. 1, S. 2, 2016, s. 43. 22 Umut C. Karadoğan, “Çocuk ve Çocukluk Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi”, Çocuk ve Medeniyet, C. 4, S. 7, 2019, s. 196. 23 Birleşmiş Milletler, “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”, 1989, https://www.unicef. org/turkey/ %C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9 Fme/ E.T. 25.07.2022. 24 Birleşmiş Milletler, “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1