205 7BB 'HUJLVL ,şÕO (*(0(1 '(0ø5 iki çeşit uyuşmazlık çözüm yöntemi öngörmüştü. Her iki yöntemde sürecin işleyişine dair kurallar Konvansiyon’da düzenlenmiş ve işleyiş tamamen Merkez’in idaresine bırakılmıştır. Bu yönüyle Konvansiyon kendi içerisinde bağımsız bir yargılama sistemi oluşturmuştur.2 Merkez nezdinde görülebilecek ihtilafların çerçevesi, Merkez’in yetkisi başlığıyla Konvansiyon m. 25’te çizilmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre; “Merkezin yetkisi, âkit devlet (veya herhangi bir alt birimi ya da bu devlet tarafından Merkez’e bildirilen bir kurumu) ile diğer bir âkit devlet vatandaşı arasındaki bir yatırımdan doğrudan doğruya kaynaklanan ve tarafların Merkez’e başvurma hususunda yazılı olarak rıza gösterdikleri hukuki uyuşmazlıklara şamildir. O halde, uyuşmazlığın Merkezin yetkisi içinde olabilmesi için uyuşmazlığın Konvansiyon tarafı devlet ile Konvansiyon tarafı diğer devlet vatandaşı arasında olması (ratione personae / kişi bakımından yetki şartı), uyuşmazlığın doğrudan doğruya yatırımdan kaynaklanması (ratione materiae / konu bakımından yetki şartı), uyuşmazlığın hukuki olması ve tarafların uyuşmazlığın Merkeze götürülmesi konusunda yazılı rızalarının (rıza şartı) var olması gerekir.3 Konvansiyonda öngörülen tahkim yöntemi, ancak belli şartları taşıyan yatırımcılar ve devletler arasında bir uyuşmazlık çözüm yöntemi4 olması dolayısıyla ancak kısıtlı bir kesime hitap etmektedir. Devletler tarafından Konvansiyon’a gösterilen ilgi5 neticesinde, Merkez çatısında farklı uyuşmazlık yöntemlerine de başvurulabilmesi yönünde talepler olmuş6 ve bu nedenle 1978’de Ek 2 Broches, agm, s. 373. 3 İlhan Yılmaz, Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü ve ICSID, İstanbul, 2004, s. 80 vd., Süleyman Dost, Yabancı Yatırım Uyuşmazlıkları ve ICSID Tahkimi, Ankara, 2006, s. 48 vd., Egemen Demir, age, s. 17 vd. 4 Merkez tahkimine başvuru şartları ve özellikle kişi bakımından yetki şartı için bakınız: Işıl Egemen Demir, ICSID Tahkiminde Kişi Bakımından Yetki, Filiz Kitapevi, İstanbul, 2014. 5 Merkez’in kuruluşundan sonra, 01.11.1978 tarihi itibariyle Konvansiyona taraf devlet sayısı 72, imzalayan ve henüz onay aşamasını tamamlamamış devlet sayısı 8’di. Merkez tahkimine sadece 9 başvuru vardı, 5 tanesi de sulh ile sonuçlanmıştı; dolayısıyla aslında Merkez tahkimine başvuruda çok değildi; buna rağmen sanayisi gelişmiş güçlü devletler ile gelişmekte olan devletler arasındaki yatırım andlaşmalarında Merkez tahkimine atıf bulunmaktaydı. Bu da Merkez tahkimine ilginin olduğuna ve başvuruların artacağına dair bir veri olarak değerlendirilmiştir. Pierluigi Toriello, “The Additional Facility of the International Centre For Settlement of Investment Disputes, The Italian Yearbook of International Law Online, 4(1), 1978, s. 60; Broches, agm, s. 373. 6 1970’li yıllarda hem devletler hem de iş dünyası ICSID Sekretaryasına Konvansiyon kapsamında olmayan devletler ile yabancı yatırımcılar arasındaki ihtilaflarda
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1