209 7BB 'HUJLVL ,şÕO (*(0(1 '(0ø5 mıştır. Zorlayıcı etkisi olmayan, uyuşmazlık çözmeyen, tavsiyelerin de yer almadığı bir raporun üretildiği vakıa tespiti sürecinin bir ek mekanizma yöntemi olarak öngörülmüş olması ve 2022 düzenlemelerinde de özel olarak düzenlenmesi uyuşmazlık çıkmadan taraflar arasındaki ilişkinin sürdürülmesi veya olası uyuşmazlıkların önlenmesi düşüncelerine dayandırılabilir. Böylelikle tarafların vakıalara ilişkin farklı bakış açılarına dayalı doğabilecek uyuşmazlıkların en aza indirgenmesi; taraflar arasındaki ilişkinin daha uzun soluklu olması amaçlanmıştır.15 B. ICSID İÇTİHATLARINDA VAKIA TESPİTİ Konvansiyona tabi uzlaşma veya tahkimlerde heyetler, ihtilafın çözülmesi amacıyla tanık dinlenmesi, bilirkişi incelemesi, uzman raporu gibi gerekli gördükleri yöntemlere başvurabilirler.16 Konvansiyon görüşmelerinde vakıa tespitinin ayrı bir yöntem olabileceğine ilişkin görüşler olmuşsa da, uzlaşma ve tahkim süreçlerinde heyetlerin karar verebileceği “vakıa tespitinden” ayrı olarak, Konvansiyon’un nihai metninde uzlaşma ve tahkim süreçlerinden bağımsız bir vakıa tespit sürecine yer verilmemiştir.17 Konvansiyonda “vakıa tespitine” yer verilmemiş olması, bunun Konvansiyon çerçevesinde ayrı bir yöntem olarak kabul edilmediği anlamına gelmekle birlikte Konvansiyon kapsamındaki tahkim veya uzlaşma süreçleri dahilinde vakıa tespitine başvurulamayacağı anlamına gelmez. 15 Aron Broches, “The ‘Additional Facility’ of the International Centre for Settlement of Investment Disputes- (ICSID)’, in Pieter Sanders(ed), Yearbook Commercial Arbitration 1979- Volume IV, Yearbook Commercial Arbitration, Volume 4 (© Kluwer Law International; ICCA & Kluwer Law International, 1979) pp. 373- 379 16 Schreuer, age, s. 940. 17 Konvansiyonun hazırlık çalışmalarında, “hukuki uyuşmazlıklar” ifadesi özellikle İskandinav ülkelerindeki hukuk sisteminin, hukukî ve fiilî uyuşmazlıklar arasında kesin bir ayrım yaptığı; Konvansiyon’un amacının kesinlikle fiilî uyuşmazlıkları dışlamak olmadığı gündeme gelmiştir. Bu nedenle taslakta yer alan “hukuki karakterli uyuşmazlık” (dispute of a legal character) ifadesinin, uyuşmazlığın çözümünde önemli olan vakıaları dışlayıp dışlamadığı sorusu ortaya çıkmış; buna dair tartışmaların neticesinde “hukuki uyuşmazlık” ifadesinin “bir hak veya borcun varlığını tespite ilişkin vakıalara” dair uyuşmazlıkları da kapsadığı sonucuna varılmıştır. (History, C. I, s. 116). Bu da uzlaşma veya tahkim süreçlerinde vakıaların tespitinin bağımsız bir yöntem olarak uygulanabileceği düşüncesini ortaya çıkarmıştır. (History, C. II, s. 655, 700). https://icsid.worldbank.org/sites/default/ files/publications/History%20of%20the%20ICSID%20Convention/History%20 of%20ICSID%20Convention%20-%20VOLUME%20II-1.pdf, E.T: 11.11.2022.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1